Kuhamia Nchi Nyingine

För dig som kommer till Sverige som kvotflykting – swahili

Hatua za maandalizi ya wakimbizi wanaohamia nchi nyingine.

Kwenye kurasa hizi utapata maelezo kuhusu hatua za maandalizi zinazotolewa kwa wakimbizi wanaohamia nchi nyingine kabla hawajasafiri kwenda nchini Usiwi (Sweden).

Hatua za maandalizi zinapaswa kukusaidia ili ujihisi kuwa umejiandaa kwa shughuli iliyo mbele yako katika utaratibu wa kuhamia nchini nyingine unaofanyika nchini Uswidi (Sweden).

Bila kujali iwapo umeshiriki katika hatua za maandalizi au la, unaweza kutumia maelezo haya kama msaada wa kabla na baada ya kusafiri nchini Uswidi (Sweden).

Taarifa kwa watoto na vijana

Hapa unaweza kusoma kuhusu jinsi maisha yanavyoweza kuwa kwa vijana huko Uswidi, haki za vijana na sheria maalum zilizopo za kuwalinda watoto.

Hapa unaweza kusoma kuhusu jinsi maisha yanavyoweza kuwa kwa vijana nchini Uswidi

Muhta­sari

  • Kibali chako cha mwananchi wa kudumu kinakupa haki ya kuishi nchini Uswidi kwa kipindi cha kudumu. Kibali hicho kina haki na wajibu.
  • Unahitaji kuchukua hatua ya kushiriki katika huduma na msaada unaotolewa na jamii.
  • Ikiwa umehamia nchini Uswidi bila kuja na wanafamilia, una haki ya kuunganishwa na familia yako kwa kuomba kuunganishwa na familia. Ombi la kuunganishwa na familia linahusu wake/waume, wapenzi waliosajiliwa, wachumba na watoto wenye umri wa chini ya miaka 18. Ni faida kwako kuomba ndani ya miezi mitatu kabla ya kupokea kibali cha makazi nchini Uswidi.
  • Hali yako ya uhamiaji na kibali cha mwananchi vinaweza kubatilishwa ikiwa utarudi katika nchi yako. Hata hivyo, una haki ya kusafiri na kutembea mahali popote nchini Uswidi. Ukisafiri nje ya nchi ya Uswidi, hati halali inahitajika na nchi nyingine pia huhitaji viza.

Haki zako

Unapoingia nchini Uswidi, unapewa kibali cha mwananchi wa kudumu. Wakimbizi wote wanaohamia nchini Uswidi hupewa, kumaanisha una haki na wajibu sawa kama wananchi wengine. Ili ufurahie haki zako nchini Uswidi, unahitaji kuchukua hatua mwenyewe, kutafuta habari na uwe na bidii.

Una haki ya kufanya kazi na kuchangia jinsi unavyotaka kuishi maisha yako nchini Uswidi. Kwa mfano, una haki ya kuchagua taaluma yako ya kazi na kuomba kazi unazotaka kufanya.

Si rahisi kila wakati kwa wageni kupata kazi nchini Uswidi. Katika hali kama hiyo, elimu inaweza kuwa njia ya kuzidisha fursa zako za kupata kazi. Wewe ambaye una uzoefu na elimu katika taaluma fulani ya kazi unaweza kuhitaji kuthibitisha maarifa yako na kuongezea elimu kiasi ili uweze kufanya kazi katika taaluma hiyo ya kazi nchini Uswidi.

Wakati mwingine inaweza kuwa vigumu kupata kazi katika taaluma yako ya kazi. Basi utahitaji kujaribu kutafuta kazi ambayo huna uzoefu wake.

Baada ya kila miaka minne uchaguzi hufanyika nchini Uswidi. Kisha vyama na watu watakaoongoza huchaguliwa katika Riksdag (bunge la Uswidi), maeneo na manispaa. Ikiwa umeishi nchini Uswidi kwa miaka mitatu, una haki ya kupiga kura katika uchaguzi wa maeneo na manispaa.

Viongozi wanaochaguliwa katika maeneo hufanya maamuzi kuhusu huduma ya afya, matibabu ya meno na usafiri wa umma. Viongozi wanaochaguliwa katika manispaa hufanya maamuzi kuhusu shule, matunzo ya wazee na kuhusu mpango wa nyumba na ujenzi katika manispaa.

Ili uweze kupiga kura katika uchaguzi wa viongozi wa Riksdag, lazima uwe raia wa Uswidi.

Una haki ya kusafiri mahali popote nchini Uswidi. Kama mwananchi wa kudumu wa Uswidi, unaweza kusafiri katika nchi nyingi barani Ulaya bila viza, mradi tu una hati halali ya kusafiri au pasipoti ya mgeni. Ili uweze kusafiri katika nchi zingine, unahitaji pasopiti halali na wakati mwingine pia viza ya nchi ambayo unataka kusafiri.

Kibali chako cha mwananchi wa kudumu nchini Uswidi hakikupi haki ya kupata pasipoti ya Uswidi. Ili uombe pasipoti ya Uswidi, lazima kwanza uwe raia wa Uswidi.

Soma maelezo zaidi kuhusu pasipoti za wageni na hati za kusafiri na jinsi ya kuziomba (kwa Kiingereza)

Unaweza kukaa nje ya nchi ya Uswidi kwa kipindi cha mwaka mmoja na uendelee kuwa na kibali chako cha mwananchi. Ukikaa nje kwa kipindi cha zaidi ya mwaka mmoja au ikiwa unapanga kuishi katika nchi nyingine, Shirika la Uhamiaji la Uswidi (Migrationsverket, The Swedish Migration Agency) linaweza kubatilisha kibali chako cha mwananchi. Ikiwa, upande mwingine, utaripoti kwamba ungependa kuendelea kuwa mwananchi wa kudumu, unaweza kuwa nje ya nchi ya Uswidi kwa kipindi cha hadi miaka mwili.

Soma maelezo zaidi kuhusu kinachohitajika ikiwa unataka kusafiri nje ya nchi ya Uswidi (kwa Kiingereza)

Ikiwa umepata kibali cha mwananchi wa kudumu una haki ya kuhamishia familia yako hapa. Ikiwa umeolewa, una mpenzi aliyesajiliwa au mchumba, au watoto wenye umri wa chini ya miaka 18 ambao hawaishi nchini Uswidi, wanaweza kuomba kibali cha mwananchi ili wahamie nchini Uswidi. Ikiwa una umri wa chini ya miaka 18, wazazi wako wanaweza kuomba. Hii inajulikana kama kuunganishwa tena na familia.

Mwanafamilia wako anaweza kuomba kuungana tena na familia mara tu unapopewa kibali cha makazi nchini Uswidi. Mwanafamilia ambaye ungependa ahamie nchini Uswidi nawe lazima ajaze fomu ya maombi na aiwasilishe kwa Shirika la Uhamiaji la Uswidi (Migrationsverket, the Swedish Migration Agency). Mtu huyu anaweza kufanya hivyo kupitia tovuti ya Shirika la Uhamiaji au kwa kuomba fomu ya maombi kutoka kwa shirika la UNHCR kisha aiwasilishe kwa mojawapo ya ubalozi au ubalozi mdogo wa Uswidi. Mwanafamilia huyo lazima aende katika ofisi ya ubalozi au ubalozi mdogo ili afanye mahojiano na wawakilishi wa shirika la Uhamiaji la Uswidi (Migrationsverket, the Swedish Migration Agency) na, pamoja na hayo, aweze kujitambulisha kwa kuonyesha pasipoti yake ya kitaifa.

Kuomba kuunganishwa tena na familia ndani ya kipindi cha miezi mitatu

Maombi ya kuungana tena na familia yanapaswa kufanywa ndani ya miezi mitatu baada ya kupewa kibali cha makazi nchini Uswidi. Unapaswa kutuma ombi hilo haraka iwezekanavyo kwa sababu ushughulikiaji wa maombi ya kuunganishwa tena familia huchukua muda mrefu. Ikiwa maombi yamewasilishwa baada ya miezi mitatu kupita baada ya kupewa kibali cha makazi nchini Uswidi, huenda ukalazimika kukidhi masharti, kwa mfano kwamba lazima uwe na mapato ya kutosha juu ya kiasi kilichowekwa ili kuisaidia familia yako au kwamba nyumba yako lazima iwe kubwa vya kutosha kuwahifadhi.

Soma maelezo zaidi kuhusu jinsi ya kuomba kuunganishwa tena na familia:

Kuhamia nchini Uswidi ili kuishi na mtu fulani (kwa Kiingereza)

Kuunganishwa tena na familia (kwa Kiingereza)

Una fursa ya kuomba kuwa raia wa Uswidi ukiwa umeishi nchini Uswidi kwa kipindi fulani cha muda. Ili kuomba kuwa raia wa Uswidi, unahitaji kutimiza masharti fulani. Lazima uweze kuthibitisha utambulisho wako na uwe umeishi maisha mema nchini Uswidi.

Shirika la Uhamiaji la Uswidi (Migrationsverket, The Swedish Migration Agency) hukusanya maelezo kutoka kwa mashirika mengine ili kuhakikisha iwapo una madeni au umefanya makosa nchini Uswidi. Shirika la Uhamiaji la Uswidi (Migrationsverket, The Swedish Migration Agency) ni shirika linalowajibika kwa kupokea, kushughulikia na kufanya maamuzi kuhusu maombi ya kuwa raia wa Uswidi.

Soma maelezo zaidi kuhusu jinsi ya kuomba kuwa raia wa Uswidi (kwa Kiingereza)

Kibali chako cha mwananchi wa kudumu na hali ya uhamiaji vinaweza kuba­ti­lishwa

Wewe hupewa hali ya ulinzi na kibali cha mwananchi kwa sababu unahitaji ulinzi. Kulingana na sheria ya Uswidi, wewe si mkimbizi tena ikiwa unatumia hali ya ulinzi ya nchi yako. Inaweza kuwa, k.m, ikiwa umepewa pasipoti ya kitaifa au umerudi katika nchi yako. Kisha Shirika la Uhamiaji la Uswidi (Migrationsverket, The Swedish Migration Agency) linaweza kuchunguza iwapo hali yako ya ulinzi na kibali cha mwananchi vinapaswa kubatilishwa. Hili pia linaweza kufanyika ikiwa umetoa maelezo yasiyo sahihi kuhusu utambulisho wako au ikiwa umefanya makosa makubwa.

Soma maelezo zaidi kuhusu kubatilishwa kwa hali ya ulinzi (kwa Kiingereza)

Maswali ya kuzin­gatia

  • Je, unaelewa haki ulizo nazo nchini Uswidi?
  • Una maoni gani kuhusu mfumo wa Uswidi, ambapo serikali hufanya kazi kwa niaba ya wananchi wa Uswidi?

Muhta­sari

  • Uswidi ni nchi ya kidemokrasia yenye ufisadi mdogo ambapo watu wote ni sawa mbele ya sheria.
  • Uswidi ni taifa lisilohusishwa na dini yoyote, kumaanisha kwamba sheria na maamuzi ya kisiasa yametofautishwa na dini.
  • Nchini Uswidi, watu wote ni sawa na wana haki sawa bila kujali jinsia, umri, mwelekeo wa kuvutiwa kimapenzi, msingi wa kikabila, dini au ulemavu. Kila mtu ana haki juu ya maisha na mwili wake, bila kuingiliwa na jamii au watu wengine, ikiwa ni pamoja na familia zao.
  • Ni muhimu haki hizi ziheshimiwe. Nchini Uswidi, kuwadhulumu wanawake au kumbagua mtu fulani kwa msingi wa mwelekeo wa kuvutiwa kimapenzi ni kosa.
  • Nchini Uswidi, kila mtu mwenye umri wa chini ya miaka 18 ni mtoto kisheria. Kuna sheria kadhaa zilizopo za kuwalinda watoto na kuwahakikishia malezi salama yasiyo ya kudhulimiwa, ajira ya watoto na ndoa za kulazimishwa. Unaweza kuadhibiwa kwa kukiuka haki za watoto au, kwa mfano, mtoto anaweza kupelekwa katika kituo cha matunzo.
  • Ikiwa unahisi kwamba ni vigumu kuwa mzazi mlezi, unaweza kupata usaidizi na msaada kutoka kwa jamii, kwa mfano, kituo cha afya, shuleni na katika shirika la huduma ya ustawi wa jamii. Huduma ya ustawi wa jamii nchini Uswidi ipo ili kuwasaidia wazazi walezi na watoto ili familia iweze kuishi pamoja kwa furaha.

Ni kupitia kwa sheria ambapo unahakikishiwa uhuru na haki fulani nchini Uswidi, lakini pia kuna wajibu ambao wewe, kama mwananchi wa Uswidi lazima uuwajibikie na kuufuata. Lazima pia uheshimu haki za wengine na unatarajiwa kuchangia katika jamii.

Wewe kama mwananchi wa Uswidi, bila kujali utaifa, utamaduni, hadhi katika jamii au dini, lazima ufuate sheria za Uswidi.

Nchini Uswidi, mtu yeyote anayeshukiwa kufanya kosa anachukuliwa kuwa hana hatia hadi apatikane na hatia.

Watu wanaovunja sheria wanaweza kushtakiwa na kufungwa jela kulingana na sheria zinazohusika. Hukumu ya makosa ya uhalifu inaweza kuwa kupigwa faini, kulipa fidia au kufungwa jela.

Haiwezekani kutoa hongo ili kuhepa au kupewa hukumu ndogo. Kumhonga afisa ni kosa nchini Uswidi. Kuna kiwango cha chini cha ufisadi nchini Uswidi, ambayo pia inamaanisha kwamba huwezi kutoa hongo ili kupata kazi, gredi au cheti haraka na huduma bora ya afya.

Jamii ya Uswidi inatilia maanani sana uhuru na usawa wa kibinafsi. Kwa hivyo kila mtu nchini Uswidi ana haki sawa na lazima atendewe kwa usawa, bila kujali jinsia, kabila, maoni ya kidini, mwelekeo wa kingono au ulemavu wa kimwili. Hakuna mtu anayepaswa kufanyiwa ukatili, kutendewa vibaya, kutishiwa au kulazimishwa kuishi maisha ambayo hataki.

Kila mtu nchini Uswidi ana haki ya kuchagua na kufuata dini au imani anayotaka. Kila mtu ana haki ya kutoamini dini yoyote, kubadili dini yake au kuiacha. Kuwa na uwezo wa kuchagua dini au imani unayotaka ni haki ya binadamu. Kuna sheria zinazolinda haki ya kuwa na dini au imani yoyote unayotaka.

Usawa unahusu wanawake, wanaume na watu wa jinsia tofauti kuwa na haki, fursa na wajibu sawa. Kila mtu, bila kujali jinsia, ana haki sawa ya kuenda shule na anahitaji kuwajibika kwa njia sawa kwa nyumba na watoto.

Haki za walio wachache kijinsia

Nchini Uswidi, kila mtu ana haki ya kupenda, kukutana, kuishi na au kuoa yeyote anayetaka. Una haki ya kuoa mtu wa jinsia sawa au wa jinsia tofauti. Kuna sheria zinazolinda haki yako ya kumpenda unayemtaka na ni kinyume cha sheria kumbagua mtu yeyote kulingana na mwelekeo wake wa kingono.

Ukatili wa kijinsia

Hakuna mtu anayepaswa kulazimishwa kuwa jinsi ambavyo hataki kuwa. Hakuna mtu anayeweza kulazimishwa katika kanuni, wajibu au vizuizi fulani vya kijinsia kwa sababu ya mwelekeo wa kijinsia au kingono. Kulazimisha mtu kuishi kwa njia fulani au kumzuia mtu kwa sababu ya mwelekeo wa kijinsia au kingono ni uhalifu nchini Uswidi.

Uswidi imepiga hatua kubwa katika jitihada zake za usawa wa kijinsia, lakini bado kuna kazi nyingi za kufanya. Ukatili wa kijinsia huathiri wanawake kwa kiwango kikubwa kuliko wanaume. Unaweza kuwa wa kimwili, kisaikolojia, kihisia, maneno, kijamii au kifedha. Kwa mfano, kutishia au kumzuia mtu kuwasiliana na watu wengine, au kumlazimisha mtu kufanya ngono bila kupenda.

Ndoa ya kulazimishwa

Nchini Uswidi, ni kosa la jinai kumlazimisha mtu kuoa kinyume na mapenzi yake. Kujaribu na kujiandaa kwa ndoa ya kulazimishwa pia ni hatia, sawa na kumdanganya mtu kusafiri nje ya nchi kwa madhumuni ya kumwoza kwa nguvu au kumtumia vibaya.

Ukeketaji wa wanawake (FGM)

Ukeketaji wa wanawake unachukuliwa kuwa ukatili wa kijinsia. Kutekeleza ukeketaji wa wanawake ni uhalifu mkubwa nchini Uswidi na pia kumshawishi mtu mwingine aitekeleze. Ni hatia kuficha taarifa kuhusu ukeketaji wa wanawake uliopangwa. Ikiwa una taarifa kwamba ukeketaji wa wanawake umepangwa kufanywa, unapaswa kujulisha mamlaka za Uswidi.

Iwapo wewe au mtu unayemjua amenyanyaswa

Iwapo wewe au mtu unayemjua amenyanyaswa, lazima uripoti kwa polisi kwa kupiga simu 114 14. Piga 112 ikiwa ni jambo la dharura. Unaweza pia kuwasiliana na kituo cha polisi mahali ulipo.

Msaada unapatikana ikiwa wewe ni mwathiriwa wa unyanyasaji:

  • Manispaa yako ina jukumu la kulinda watu wanaokabiliwa na vurugu kwa kuwapa makazi.
  • Huduma ya ustawi wa jamii ipo kwa ajili ya kutoa usaidizi na kuwasaidia watoto na watu wazima wanaoishi na ukatili katika mahusiano ya karibu na unyanyasaji na ukandamizaji unaohusiana na heshima.
  • Nchini Uswidi kuna makazi ya wanawake yanayotoa usaidizi na ulinzi kwa wanawake na watoto ambao wamenyanyaswa katika mahusiano ya karibu au unyanyasaji na ukandamizaji unaohusiana na heshima. Makazi ya wasichana yanapatikana kwa vijana.
  • Katika manispaa nyingi kuna vituo vya migogoro vinavyowasaidia watu ambao wamenyanyaswa au kuwasaidia wanaume kuacha vurugu. Ukikabiliwa na vitisho na vurugu, unaweza kupiga simu kwa Kvinnofridslinjen (nambari ya usaidizi ya kitaifa kwa wanawake wa Uswidi) iliyo wazi kila wakati. Ni bure kupiga simu na huhitajiki kusema jina lako unapopiga. Nambari ya simu ni 020-50 50 50.

Soma zaidi kwenye tovuti ya Kvinnofridslinjen (kwa Kiingereza) External link.

Soma zaidi kwenye tovuti ya Polisi (kwa Kiingereza) External link.

Kulingana na sheria ya Uswidi, watu wote walio chini ya umri wa miaka 18 wanazingatiwa kuwa watoto. Watoto nchini Uswidi wana haki ya elimu, afya, usalama na malezi bora. Watoto wana haki ya kueleza mawazo yao, hisia na wasiwasi. Maoni yao ni muhimu katika masuala yanayowahusu, ingawa wazazi wanaomlea mtoto wana jukumu la kuamua ni nini kinachomfaa mtoto.

Nchini Uswidi, ni marufuku kupiga au kuwaadhibu watoto kimwili. Unaweza kusoma kuhusu jambo hilo na mengi zaidi katika Mkataba wa Haki za Mtoto (Barnkonventionen, Convention on the Rights of the Child) (CRC), ambayo ni sheria ya Uswidi.

Soma kuhusu haki za watoto kwenye tovuti ya Ombudsman for Children (Kwa Kiswidi) External link.

Soma kuhusu Mkataba wa Haki za Mtoto (Barnkonventionen, Convention on the Rights of the Child) (Kwa Kiingereza) External link.

Bango kuhusu Mkataba wa Haki za Mtoto (Barnkonventionen, Convention on the Rights of the Child) (Kwa Kiingereza) External link.

Shirika la Uhamiaji la Uswidi (Migrationsverket, The Swedish Migration Agency) pia hutoa taarifa inayowalenga watoto. Tafadhali jisikie huru kusoma peke yako au pamoja na mtoto wako kuhusu jinsi maisha ilivyo kwa watoto nchini Uswidi.

Jukumu la huduma ya ustawi wa jamii

Ikiwa uhusiano kati yako na mtoto wako ni mbaya au una wasiwasi kuhusu tabia ya mtoto wako, unaweza kuwasiliana na huduma ya ustawi wa jamii katika manispaa yako, shule ya chekechea au ya msingi ya mtoto wako au mfumo wa huduma ya afya.

Huduma ya ustawi wa jamii hufanya kazi pamoja na famila ili kusaidia familia na ustawi wao. Wakati mwingine huduma ya ustawi wa jamii huhitajika kuingilia kati na kuwatunza watoto walio hatarini, lakini huduma ya ustawi wa jamii haitawajali watoto wako mara moja ikiwa familia yako ina matatizo au inahitaji usaidizi.

Kutenganisha mtoto kutoka kwa wazazi wake hufanywa katika hali za kipekee kwani inaweza kuwa uzoefu mgumu sana kwa mtoto. Inatokea wakati ni hatari zaidi kwa mtoto kubaki na wazazi wake kuliko kutengwa nao, kwa mfano, ikiwa mtoto anatelekezwa au kunyanyaswa vibaya.

Huduma ya ustawi wa jamii hupatikana katika kila manispaa. Wanafanya kazi chini ya sheria inayoitwa Sheria ya Huduma za Jamii. Sheria ya Huduma za Jamii inahusu haki ya huduma ya afya ambayo kila mtu katika manispaa anayo. Ina sheria kuhusu jinsi jamii inapaswa kuwasaidia wanaohitaji msaada, lakini hawawezi kupata msaada kutoka kwa mtu mwingine yeyote.

Soma zaidi kuhusu dhamira ya huduma ya ustawi wa jamii:

Maswali na majibu ya malezi ya watoto kwa mujibu wa sheria na masharti maalum kuhusu malezi ya vijana (Kwa Kiswidi) External link.

Ndoa za utotoni

Ndoa ambapo mtu mmoja au wote wawili wako chini ya umri wa miaka 18 ni uhalifu nchini Uswidi na ni batili kisheria, hata ikiwa imekuwa halali katika nchi ambayo ndoa ilifanyika. Mwingiliano wowote wa kingono na watoto walio chini ya umri wa miaka 15 ni uhalifu na mtu anayetekeleza kitendo hicho anaweza kuhukumiwa kwa kosa la ngono. Hata baada ya umri wa miaka 15, kila mtu ana haki ya kujichagulia iwapo anataka kushiriki katika shughuli za kingono na nani. Hii pia inatumika kwa watu ambao wako katika uhusiano, wameoana au wanaishi pamoja.

Maswali ya kuzin­gatia

  • Tunatakiwa kuheshimu sheria na maadili ya nchi tulipo. Je, unahisi kwamba unahitaji taarifa zaidi kuhusu jinsi inavyofanya kazi nchini Uswidi ili kuelewa vyema?

Muhta­sari

  • Kunaweza kuwa na tofauti za kijamii na kitamaduni kati ya Uswidi na nchi yako ya asili. Huenda ikachukua muda na kukufanya uhisi kuchoka kuzoea utamaduni wa Uswidi.
  • Jiandae kupatana na tofauti za kitamaduni.
  • Kuzoea utamaduni mwingine mara nyingi huathiri utambulisho wa mtu. Hili ni jambo la kawaida.
  • Mchakato haujaisha mara baada ya kufika Uswidi. Kujumuika na jamii ni hatua inayofuata.
  • Ni muhimu kuzingatia miitikio ya watoto kwa makazi mapya na kutoa usaidizi.
  • Kuwa tayari kwa mabadiliko katika majukumu na wajibu ndani ya familia.

Mara nyingi kuna tofauti kubwa kati ya tamaduni tofauti. Inaweza kuwa vyema kwako kujitayarisha kwa kanuni na maadili mapya nchini Uswidi ambayo hujayazoea.

Kinachofafanua utamaduni wa Uswidi na kile ambacho kwa kawaida ni cha Uswidi ni vigumu kusema. Katika sehemu zote za dunia, katika kila nchi, ndani ya kila kabila, kuna maadili ya kitamaduni ambayo huleta hali ya kuhusishwa kwa wengi lakini si kwa kila mtu. Mawazo kuhusu kile kinachochukuliwa kuwa cha Uswidi kwa kawaida kwa mtu fulani, hayahitaji kushirikiwa na Waswidi wengine.

Kiswidi ya kawaida?

Watu wengi huhusisha Uswidi na mchezaji wa soka Zlatan au labda duka la fanicha la Ikea. Mambo fulani yanaweza kusemwa kuwa tofauti kwa Uswidi na Waswidi. Kwa mfano watu wengi wana imani kubwa katika serikali na mamlaka yake. Watu wana imani kwa kiasi kikubwa katika maamuzi ya serikali, mahakama na watumishi wa umma na ufisadi uko chini. Waswidi wengi wana hisia kali kwa mazingira ya asili na wengi wanaotembelea Uswidi wanafikiri kwamba hapa ni pasafi na nadhifu. Watu kutoka nchi nyingine mara nyingi huona Waswidi kuwa watu wasioonyesha hisia kwa urahisi na ni vigumu kuwasiliana nao.

Kuhamia nchi nyingine ni tukio kubwa linaloweza kuleta mawazo na hisia nyingi na pia kuwa mfadhaiko. Haya yote ni mambo ya kawaida. Inachukua muda na inahitaji nguvu, motisha na azimio la kuwa sehemu ya jamii mpya.

Mara nyingi kila kitu kinahisi kuwa nzuri mwanzoni katika nchi mpya uliyohamia, kukiwa na fursa mpya. Lakini baada ya muda unaweza kuhisi ugumu zaidi katika lugha, utamaduni na kutamani nyumbani. Mara nyingi hubadilika polepole unapokutana na marafiki, kuingia katika jumuiya zaidi na zaidi na polepole kujifunza lugha.

Ni muhimu kukumbuka kwamba kila mtu anazoea jamii ya Uswidi kwa njia tofauti na mazoea yanaweza kuchukua muda tofauti. Ni kawaida kuhisi mfadhaiko. Basi ni muhimu kwamba ujaribu kujitunza, kwa sababu mafadhaiko kwa muda mrefu si nzuri kwa afya yako.

Soma zaidi kuhusu jinsi ya kutunza afya yako ya kiakili na msaada unaoweza kupata ikiwa hujisikii vizuri

Utambulisho wako ni mawazo kuhusu wewe mwenyewe na kuwa wewe ni nani. Utambulisho huundwa na wewe mwenyewe na kwa kile kinachotokea karibu nawe. Baadhi ya sehemu za utambulisho wako zinaweza kubadilika wakati wa mchakato wa kupata makazi mapya. Wakati mwingine mabadiliko yanaweza kuwa magumu kushughulikia na ni vizuri kuwa tayari. Ni jambo la kawaida kabisa na linaweza kutokea unapokutana na miundo mipya ya kijamii, mila, maadili, ujuzi, kazi na mambo yanayopendwa.

Nchini Uswidi, majukumu na wajibu katika familia au uhusiano yanaweza kubadilika. Kwa mfano, wanaume na wanawake wanatarajiwa kufanya kazi na kusaidia katika kazi za nyumbani na watoto.

Kwa kuwa wanawake pia wanatarajiwa kufanya kazi au kusoma, wazazi wote wawili wanaweza kusaidiana katika kulea watoto, kupika, kufanya usafi, kwenda madukani na kutekeleza shughuli nyingine. Ni kawaida kwa wenzi wote kuchangia kwenye fedha za nyumba, kushiriki gharama na kuwa na kadi zao wenyewe za benki.

Watu wote, bila kujali jinsia na umri wana haki sawa nchini Uswidi na wanaheshimiwa kwa usawa. Wanawake wana jukumu kubwa nchini Uswidi, katika jamii na mahali pa kazi. Wanawake wanaweza kuwa na kazi na familia. Wanaweza pia kushikilia nyadhifa za juu na kuwa viongozi wa kisiasa. Nchini Uswidi, ni jambo la kawaida kuwa mzazi mmoja. Hata ikiwa wazazi wametengana na hawaishi pamoja tena, mara nyingi ni marafiki na kushirikiana kulea watoto.

Watoto mara nyingi hupata ikiwa rahisi kuzoea mazingira mapya na hii pia inatumika kwa kuingiliana katika jamii ya Uswidi. Mara nyingi hujifunza lugha haraka na kupata marafiki shuleni au katika shule ya chekechea. Lakini watoto pia wanaweza kuhisi mafadhaiko.

Ni muhimu kwamba wazazi walezi wawe makini kwa miitikio ya watoto wao na hisia na kuzungumza nao kuhusu uzoefu wao.

Ingawa watoto wanaweza kujifunza lugha haraka, hawapaswi kufasiria wazazi wao wanapowasiliana na mamlaka, huduma ya afya au shule. Lazima kuwe na mkalimani mtaalamu katika hali hizi na unaweza kuomba kuwa na mkalimani unapomhitaji.

Watu wazima wana utambulisho thabiti zaidi, wakati watoto bado wanaunda utambulisho wao. Hii wakati mwingine inaweza kuwa chanzo cha migogoro katika familia mbalimbali.

Ni muhimu kwa wazazi walezi kuheshimu uzoefu wa watoto. Pia ni sawa na jambo la kawaida kwa watoto kukubali utamaduni na maadili ya Uswidi. Bado inawezekana kusherehekea tamaduni za mtu fulani akiwa mdogo.

Watoto wanapozoea kwa urahisi zaidi utamaduni wa Uswidi, migogoro inaweza kutokea kati yao na wazazi walezi. Sikuzote ni muhimu kuzungumza na mtoto wako na kujaribu kutatua matatizo yanayotokea kati yenu. Kuna usaidizi wa kupata kupitia manispaa yako au kupitia huduma ya ustawi wa jamii ikiwa unahisi kwamba unahitaji msaada kuhusu jinsi ya kuzungumza na mtoto wako.

Maswali ya kuzin­gatia

  • Unadhani ni mabadiliko gani unayohitaji kufanya ili kuzoea maisha nchini Uswidi?
  • Je, unawezaje kutunza ustawi wako na kudhibiti mafadhaiko?
  • Je, jamii inaonekanaje katika nchi yako ya asili? Je, ni ya kibinafsi kama ilivyo nchini Uswidi au ni ya jumuiya?

Muhta­sari

  • Wakimbizi waliohamia nchini wanapewa makazi mapya kote nchini Uswidi.
  • Uswidi imegawanywa katika kaunti zilizogawanywa katika sehemu tatu, Norrland, Svealand na Götaland. Hali na tabianchi hutofautiana kati ya kaunti tofauti.
  • Uswidi ina misimu minne tofauti na hali ya hewa hutofautiana kati ya misimu.
  • Unahitaji kuwa na nguo zinazofaa hali tofauti ya hewa na misimu. Kwa mfano, katika majira ya baridi unahitaji mavazi yenye joto ukiwa nje.

Uswidi iko kaskazini mwa Ulaya. Ni mojawapo ya nchi kubwa zaidi barani Ulaya, lakini ina wakazi wapatao milioni kumi. Nchi hii ina urefu wa kilomita 1,600 na upana wa kilomita 500. Jiji mkuu ni Stockholm na lugha rasmi ni Kiswidi.

Uswidi iko kwenye Bahari ya Baltic na ina ukanda wake wa pwani. Nchi jirani za Uswidi ni Norwei upande wa magharibi, Denmark upande wa kusini na Ufini upande wa mashariki. Upande wa mashariki, Uswidi inapakana na Bahari ya Baltic kwa urefu wote wa nchi. Uswidi ina uhusiano mzuri na nchi jirani.

Uswidi imegawanywa katika sehemu tatu za nchi, na mazingira ya asili na tabianchi hutofautiana ndani na kati ya sehemu hizi tatu za nchi. Kuna miji na vijiji katika sehemu zote za Uswidi, lakini Uswidi ya kusini na kati ina wakazi wengi na miji mikubwa zaidi.

  • Norrland (kaskazini mwa Uswidi) ina milima, misitu na bahari nyingi. Hakuna ardhi kubwa ya kilimo na wakazi ni wachache kuliko sehemu iliyosalia ya nchi. Uswidi ya Kaskazini inajulikana kwa mazingira ya asili ya kupendeza.
  • Svealand (Uswidi ya kati) pia ina misitu mingi lakini pia ardhi zaidi ya kilimo. Jiji kuu la Uswidi, Stockholm, liko katikati mwa Uswidi kwenye upande wa mashariki.
  • Götaland (kusini mwa Uswidi) ina mashamba mengi na fukwe ndefu. Miji mikubwa ya Gothenburg na Malmö iko kusini mwa Uswidi.

Wakimbizi wanaohamia nchini wanapewa makazi mapya kwenye manispaa katika sehemu zote za Uswidi. Bila kujali iwapo unaishi mjini au mashambani, kila mtu nchini Uswidi anaweza kufikia elimu na huduma nyingine, kama vile huduma ya afya na utunzaji wa watoto.

Uswidi ina misimu minne na hali tofauti ya hewa, lakini kina msimu una mvua na jua. Tofauti kati ya misimu inaonekana zaidi katika hali-joto, mimea na muda wa mwanga mchana kutwa.

Katika sehemu za kaskazini, hali ya hewa na baridi kuliko sehemu za kusini. Huko, majira ya baridi ni ndefu na kuna theluji nyingi zaidi, lakini majira ya kiangazi ni joto nchini kote. Eneo la kaskazini mwa Uswidi kwenye ramani ya dunia linaonyesha kwamba nchi ina saa nyingi za jua wakati wa majira ya joto na chache katika majira ya baridi.

Tofauti hizi zinaonekana hasa kaskazini mwa Uswidi, ambapo kuna mwangaza karibu saa 24 kwa siku wakati wa majira ya kiangazi na giza katika saa nyingi za siku wakati wa majira ya baridi.

Majira ya Baridi

Desemba, Januari na Februari.

Majira ya baridi ni wakati wa baridi zaidi wa mwaka. Hali-joto hupungua na mara nyingi ni nyuzi chini ya sifuri. Theluji hunyesha, hasa kaskazini mwa nchi na theluji hubaki ardhini kwa muda mrefu. Maziwa na maji mengine yanaweza kuganda na kuwa barafu. Wakazi nao huenda shuleni na kufanya kazi kama kawaida hata wakati kuna baridi na theluji. Theluji nyingi huondolewa mitaani na barabarani. Badala ya theluji kunaweza kuwa na mvua wakati wa majira ya baridi, hasa kusini mwa Uswidi.

Kuna shughuli nyingi za nje na michezo ya majira ya baridi, kama vile kuteleza, kuteleza barafuni na kuskii. Shuleni na katika shule ya chekechea, watoto huwa nje bila kujali hali ya hewa na wakati wa mwaka. Nguo za joto hulinda mwili dhidi ya baridi. Kwa sababu ya hali ya hewa ya baridi, watu wengi huwa ndani ya nyumba kuliko katika misimu mingine. Ndani ya nyumba ni joto hata wakati wa baridi kwa sababu nyumba zinazuia baridi na zina mifumo mizuri ya kupasha joto.

Ni muhimu kuvaa mavazi yenye joto na kuvaa nguo nyingi ukiwa nje wakati wa majira ya baridi, ili kulinda mwili mzima. Kutovaa mavazi yenye joto kwa muda mrefu wakati wa baridi kunaweza kuwa na madhara kwenye mwili.

Hivi ndivyo unavyoweza kuvaa

  • Jaketi yenye joto na ovaroli zenye joto kwa watoto.
  • Kofia yenye joto kichwani.
  • Glavu mkononi.
  • Shali au skafu.
  • Viatu vyenye joto na soksi.

Majira ya Kuchipua

Machi, Aprili na Mei.

Majira ya kuchipua ni wakati wa mpito ambapo majira ya baridi inabadilika kuwa majira ya joto. Wakati wa majira ya kuchipua , hali-joto huongezeka, theluji na barafu huanza kuyeyuka na mimea inaanza kubadilika kuwa rangi ya kijani. Siku zinaanza kung'aa na kuwa ndefu.

Jaketi au koti, shali, glavu na viatu visivyopenyeza maji mara nyingi huhitajika nje.

Majira ya Joto

Juni, Julai na Agosti.

Majira ya joto ni msimu wa joto jingi zaidi wa mwaka. Hali ya hewa mara nyingi ni ya joto na kuna jua, mazingira ya asili ni ya kijani na mimea inachanua. Siku nyingine zinaweza kuwa na mvua, mawingu na baridi. Siku ni ndefu na jioni ni angavu.

Katika majira ya joto watu wengi hujishughulisha na shughuli za nje au kuchangamana katika bustani na sehemu za kuoga na kufurahia hali ya hewa na jua.

Kwa kawaida nguo nyembamba zinatosha mchana kutwa na kwa kawaida huhitaji kutumia jaketi.

Majira ya Kupu­ku­tika kwa Majani

Septemba, Oktoba na Novemba.

Majira ya kupukutika kwa majani ni wakati wa mpito ambapo majira ya joto inabadilika kuwa majira ya baridi. Hali ya hewa inazidi kuwa baridi, mimea inanyauka na majani inaanguka kutoka kwenye miti. Siku zinazidi kuwa fupi na giza tena. Wakati mwingine kuna mawingu na mvua. Mwishoni mwa majira ya kupukutika kwa majani, mvua ya theluji inaweza kuanza, hasa katika sehemu za kaskazini mwa nchi. Katika sehemu za kaskazini mwa nchi, theluji huyeyuka haraka.

Ni vizuri kuwa na jaketi au koti, shali, glavu na viatu visivyopenyeza maji ukiwa nje. Lakini si lazima uvae mavazi yako ya nje yenye joto zaidi.

Maswali ya kufi­kiria

  • Je, kuna misimu mingapi katika nchi yako ya asili?
  • Je, una nguo zenye joto unazoweza kubeba ukija Uswidi?

Muhta­sari

  • Shirika la Kimataifa la Uhamiaji (IOM, International Organization for Migration) na Shirika la Uhamiaji la Uswidi (Migrationsverket, The Swedish Migration Agency) yatapanga safari yako ya kuelekea nchini Uswidi. Shirika la IOM litakujulisha tarehe yako ya kusafiri na kukupa maelezo mengine muhimu. Utapokea hati zote muhimu za kusafiri kabla ya kuondoka.
  • Huwezi na kuja na mali yote nchini Uswidi. Pakia tu vitu muhimu unavyohitaji. Shirika la IOM litakujulisha kuhusu idadi ya begi unazoruhusiwa kubeba na uzito wake.
  • Unapaswa kupakia kila kitu unachohitaji katika safari yako kwenye begi yako ya mkononi.
  • Mwakilishi kutoka katika manispaa yako atakukaribisha katika uwanja wa ndege au unapowasili katika manispaa yako. Wakati mwingine, manispaa yako itakutumia teksi katika uwanja wa ndege itakayokupeleka katika makao yako.
  • Utapewa begi ya IOM itakayomsaidia mwakilishi kutoka katika manispaa yako nchini Uswidi na mfanyakazi wa uwanja ndege kukutambua katika uwanja wa ndege. Beba begi ya IOM na uhakikishe inaonekana katika safari nzima.

Utasafiri kwa ndege kwenda nchini Uswidi. Shirika la IOM na Shirika la Uhamiaji la Uswidi (Migrationsverket, The Swedish Migration Agency) yatapanga safari yako, kukujulisha tarehe yako ya kusafiri na kukupatia hati zako za kusafiri. Ni jukumu lako kufika katika uwanja wa ndege wa safari yako. Wakati mwingine unaweza kusaidiwa kufika huko na shirika la IOM.

Jiandae kwa safari ndefu. Huenda utahitaji kubadilisha ndege. Safari ya ndege pia inahusisha vipindi vya kungoja na kupanga foleni katika viwanja vya ndege.

Ukifika katika uwanja wa ndege wa mahali unakoenda nchini Uswidi, kwa kawaida utasafiri kwa gari, wakati mwingine kwa basi hadi katika makao yako. Jumla ya muda wa kusafiri kutoka katika nchi ambayo unatoka hadi katika makao yako mapya nchini Uswidi inaweza kuchukua zaidi ya siku moja. Jaribu kupumzika na kupata usingizi wa kutosha kabla ya kuanza safari.

Idadi ya begi na uzito wake

Kuna kikomo cha idadi ya begi za kubeba kwenye ndege na uzito wa begi hizo. Vikomo hivi huwekwa na kampuni ya shirika la ndege unayosafiri nayo. Mashirika tofauti ya ndege yana vikomo tofauti, lakini ni kawaida kwa kila msafiri kubeba begi moja kubwa na begi moja ndogo (kwa mfano, begi ya nguo na begi ya mgongoni). Shirika la IOM litakujulisha idadi ya begi unazoweza kubeba na uzito wake.

Vitu vya kupakia

Ni muhimu ufikirie kuhusu vitu unavyohitaji zaidi kwenda navyo nchini Uswidi, kwa sababu idadi ya begi unazoruhusiwa kubeba kwenye ndege ni chache.

Vyombo vya jikoni na vitu vingine vya mbao viko katika nyumba yako mpya, kwa hivyo huhitaji kubeba vitu kama hivyo. Hata hivyo, ni hakika kwamba utataka kubeba picha za familia na vitu vingine vya binafsi ambavyo ni muhimu kwako.

Kuna pia kanuni kuhusu vitu unavyoweza kuweka katika mzigo wako na kusafiri navyo kuelekea Uswidi. Shirika la IOM litakujulisha kuhusu vitu ambavyo huruhusiwi kubeba. Kuna kifaa cha kuchunguza katika uwanja wa ndege ambacho hupekua mzigo ili kupata vitu ambavyo haviruhusiwi.

Mizigo iliyo­ka­gu­liwa

Begi yako kubwa hukaguliwa katika uwanja wa ndege na itawekwa katika sehemu ya kubeba mizigo ya ndege katika safari nzima. Utapeana begi yako kwa mfanyakazi katika uwanja wa ndege unakoabiria ndege, na kwa kawaida hutapewa hadi ufike nchini Uswidi. Mfanyakazi wa uwanja wa ndege ataweka kibandiko kwenye begi yako kinachoonyesha kwamba ni yako, mahali ambapo unaelekea na ndege utakayoabiri ili begi yako iwekwe kwenye ndege sahihi.

Unapaswa kupakia vitu ambavyo huhitaji katika safari yako kwenye begi yako kubwa ya kukaguliwa, kama vile nguo.

Begi ya mkononi

Unaweza kuwa na begi yako ndogo ya mkononi katika safari nzima. Kwenye begi ya mkononi, unaweka kila kitu unachoweza kuhitaji katika safari.

Hivi ndivyo vitu unavyohitaji kupakia kwenye begi yako ya mkononi:

  • Hati zako za kusafiri, tiketi, pesa, pasipoti na hati zingine za kitambulisho, kwa sababu utavihitaji katika safari.
  • Hati zingine muhimu, kama vile vyeti, dawa na rekodi za matibabu.
  • Dawa unazohitaji na unazoruhusiwa kubeba kwenye ndege. Ikiwa umeandikiwa dawa na daktari, ni vyema ubebe dawa ya kutosha kwa siku 30 kwa sababu hutaweza kupata dawa au dawa mpya za kuandikiwa na daktari moja kwa moja nchini Uswidi.
  • Vitu vya kuwafurahisha watoto kwenye ndege, kama vile vitu vya kuchezea.
  • Chakula cha mtoto, maziwa ya mtoto, uji au vyakula vyepesi ikiwa unasafiri na watoto wachanga au watoto wadogo.

Unapaswa kuvaa nguo ambazo zinafaa kwa msimu uliopo nchini Uswidi, au uzipakie kwenye begi yako ya mkononi.

Soma maelezo kuhusu misimu ya nchini Uswidi, hali ya hewa na mavazi ya msimu

Hata ukisafiri kuelekea nchini Uswidi wakati kuna joto, ni vyema upakie sweta kwenye begi yako ya mkononi ili uwe salama tu kwa sababu kunaweza kuwa na baridi ndani ya ndege.

Begi ya IOM

Utapewa begi ya IOM kabla ya kuanza safari. Ina maelezo na hati muhimu. Beba begi ya IOM mkononi na uhakikishe inaonekana kila wakati. Kuna wafanyakazi watakaokuelekeza katika viwanja vya ndege, unapobadilisha ndege na unapofika nchini Uswidi. Begi ya IOM inapoonekana inafanya iwe rahisi kwa wafanyakazi kukutambua.

Katika uwanja wa ndege

Unapita katika vituo kadhaa vya ukaguzi katika uwanja wa ndege kabla ya kuruhusiwa kuabiri ndege. Kwa hivyo, ni muhimu ufike katika uwanja wa ndege mapema kabla ya ndege kuondoka. Shirika la IOM litakujulisha wakati unaopaswa kuwa katika uwanja wa ndege na wakati mwingine wanaweza kuambatana nawe kwenda huko au kukujulisha jinsi ya kufika huko mwenyewe.

Kabla hujaabiri ndege, unapaswa kuripoti kwenye kituo sahihi cha huduma. Katika kituo cha huduma, utapewa cheti cha abiria kinachoeleza lango ambalo ndege unayoabiri inaondokea, wakati wa kuanza kuabiri ndege na kiti chako kwenye ndege. Utapeana pia mzigo wako, ambapo utakaguliwa kisha kupakiwa kwenye ndege.

Utapitia katika kituo cha ukaguzi wa usalama ambapo wewe na begi yako ya mkononi itakaguliwa ili kuona ikiwa umebeba vitu vyovyote hatari au visivyoruhusiwa. Kuna pia ulinzi wa mipakani ambapo hati zako zitakaguliwa.

Baada ya kupita katika ukaguzi huu wote, utahitaji kutafuta kituo chako cha kuabiri ndege, ambacho ni sehemu ya uwanja wa ndege ambapo ndege unayoabiri itaondokea. Kuna skrini na ishara katika uwanja wa ndege za kukusaidia utambue kituo sahihi cha kuabiria ndege na lango sahihi ndani ya kituo.

Ukibadilisha ndege katika safari yako ya kuelekea Uswidi, ukaguzi fulani hufanywa tena katika uwanja wa ndege ambapo unabadilisha ndege. Mara nyingi kuna mtu ambaye anaweza kukuelekeza unaposhuka kwenye ndege. Ni muhimu uhakikishe begi ya IOM inaonekana ili mtu huyo aweze kukutambua.

Ukiwa katika safari ya ndege

Kila abiria kwenye ndege atakuwa na kiti chake. Unaweza kuona nambari ya kiti chako kwenye cheti chako cha abiria. Unaweza kuomba mfanyakazi kwenye ndege akusaidie kupata kiti chako. Baada ya kupata kiti chako, unaketi, kujifunga mkanda wa usalama na kungoja kuanza safari.

Kwenye ndege, watoto huketi pamoja na watu wazima wanaosafiri nao. Watoto wenye umri wa chini ya miaka miwili huketi kwenye miguu ya mtu mzima anayesafiri naye. Wakati wa safari ya ndege, mtu mzima ana jukumu la kuhakikisha mtoto ameketi ipasavyo kwenye kiti chake. Kukimbiakimbia hakuruhusiwi kwenye ndege, na hakuna sehemu ya watoto kwenye ndege.

Kabla ya ndege kupaa, wahudumu wa safari ya ndege hutoa maagizo kuhusu cha kufanya wakati wa dharura.

Wakati wa safari yako ya ndege, lazima ubaki umeketi kwenye kiti chako kadri iwezekanavyo. Kuna vyoo vya kutumia kwenye ndege. Vyakula na vinywaji huandaliwa katika safari ndefu za ndege. Inaweza kuwa vyema kulala katika safari ndefu za ndege kwa sababu safari ya kuelekea katika makao yako mapya ni ndefu.

Kufika nchini Uswidi

Unapofika nchini Uswidi, unahitaji kupitia katika kituo cha ulinzi wa mpakani na uchukue mzigo wako uliokaguliwa. Mfanyakazi katika uwanja wa ndege atakukaribisha na kukuelekeza. Atakuambia mahali pa kwenda baada ya kushuka kwenye ndege. Kumbuka kuhakikisha begi ya IOM inaonekana.

Wakati mwingine unaweza kubadilisha ndege hata ukiwa nchini Uswidi ili ufike mahali unapoenda. Kutoka kwenye uwanja wa ndege, kwa kawaida unasafiri kwa gari. Uswidi ni nchi kubwa kwa hivyo unaweza kuhitaji kusafiri kwa muda mrefu baada ya kushuka ili ufike katika manispaa yako.

Mwakilishi kutoka katika manispaa yako atakukaribisha katika uwanja wa ndege au unapowasili katika manispaa yako. Wakati mwingine, manispaa yako itakutumia teksi katika uwanja wa ndege itakayokupeleka katika makao yako. Unapofika katika manispaa ya makao yako, utaonyeshwa makao yako na kuelezwa kitakachofanyika baadaye.

Maswali ya kuzin­gatia

  • Umekuwa ukifikiria kuhusu vitu utakavyozingatia kupakia?
  • Je, unajua tofauti kati ya mzigo wa kukaguliwa na kuwekwa na mzigo wa kubeba mkononi?

Muhta­sari

  • Manispaa ambapo utaishi itakupa msaada wa nyumba na kuanza maisha nchini Uswidi.
  • Ili upate nambari ya kitambulisho ya kitaifa, utahitaji kujiandikisha mwenyewe kama mwananchi wa Uswidi katika Shirika la Ukusanyaji Ushuru la Uswidi (Skatteverket, Swedish Tax Agency). Utahitaji nambari ya kitambulisho cha binafsi cha Uswidi, kati ya vitu vingine, ili uweze kutumia huduma za umma. Kwa hivyo, tafadhali tembelea Shirika la Ukusanyaji Ushuru la Uswidi (Skatteverket, Swedish Tax Agency) mara tu ukiwa na nafasi.
  • Watu wazima, wanaume na wanawake, wenye umri wa miaka 18 hadi 64 hushiriki katika mpango wa makaribisho. Utajifunza lugha ya Kiswidi, kufahamishwa na kutambulishwa katika jamii kabla ya kutafuta kazi nchini Uswidi. Unaweza kushiriki katika mpango huu hadi kipindi cha miaka miwili.
  • Unaposhiriki katika mpango wa makaribisho, unaweza kuomba msaada wa fedha kutoka kwa jimbo ili ukusaidie kulipa gharama zako za maisha.
  • Watoto na vijana huanza kwenda shuleni baada ya kufika na kukaa kwa muda. Ni lazima watoto waende shuleni na ni bila malipo.
  • Ikiwa umefikisha umri wa miaka 65, hushiriki katika mpango wa msaada wa makaribisho, lakini bado unaweza kutafuta kazi. Ikiwa huna ajira, unaweza kutafuta msaada kutoka kwa jimbo ili kulipa gharama za maisha.
  • Lugha ya Kiswidi ni sehemu muhimu ya kujumuishwa kwako katika jamii na kuna njia kadhaa za kujifunza lugha hiyo.
  • Katika kipindi cha mwanzo utashirikiana na watu kadhaa tofauti. Hawa ni wawakilishi kutoka katika manispaa, wasimamizi katika Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (Arbetsförmedlingen, Public Employment Service), walimu shuleni na wafanyakazi katika mfumo wa huduma ya afya. Watakutambulisha katika jamii ya Uswidi, kukupa msaada na kujibu maswali yako.

Nchini Uswidi, kuna manispaa 290 na kila manispaa ni sehemu ya eneo maalum la nchi ya Uswidi. Kila manispaa ina shirika ambalo linasimamia na linawajibika kwa, kwa mfano, shule, matunzo ya wazee na msaada kwa familia.

Manispaa ambako umepelekwa itakusaidia katika kuanza maisha yako nchini Uswidi. Manispaa hufanya kazi kwa njia tofauti na msaada ambao yanatoa unaweza kuwa tofauti.

Ni vigumu kusema jinsi hali ya makaribisho yako itakavyokuwa kabisa katika manispaa yako, lakini kwa ujumla manispaa inawajibika kwa

  • kuwa tayari imekuandalia nyumba unapokuja nchini Uswidi.
  • kutoa elimu kwa Kiswidi kwa wahamiaji (SFI, Swedish for Immigrants), kukutambulisha katika jamii na elimu nyingine ya watu wazima.
  • kutoa elimu ya msingi, shule ya chekechea na matunzo ya watoto.
  • kukujulisha kuhusu jinsi ya kujiandikisha kama mwananchi wa Uswidi katika Shirika la Ukusanyaji Ushuru la Uswidi (Skatteverket, Swedish Tax Agency).
  • kukujulisha kuhusu jinsi ya kuweka miadi ya kukutana na Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (Arbetsförmedlingen, Public Employmentservice).
  • kukuelekeza katika kuomba msaada wa fedha.
  • kukujulisha kuhusu jinsi ya kuomba huduma ya afya.
  • kuhakikisha unapokea huduma ya ukalimani au kupata huduma ya mkalimani katika huduma za umma. Unapoweka miadi, lazima utujulishe ikiwa unahitaji mkalimani.

Baada ya kufika nchini Uswidi, lazima ujiandikishe kama mwananchi wa Uswidi, katika Shirika la Ukusanyaji Ushuru la Uswidi (Skatteverket, Swedish Tax Agency). Hii inamaanisha kwamba Shirika la Ukusanyaji Ushuru la Uswidi (Skatteverket, Swedish Tax Agency) hurekodi data yako ya binafsi katika sajili yake ya wakazi wa Uswidi. Kujiandikisha ni lazima na ni sharti ili uweze kupata nambari ya kitambulisho ya kitaifa ya Uswidi na kadi ya kitambulisho. Utahitaji nambari ya kitambulisho ya kitaifa na kadi ya kitambulisho ili uweze kufaidika na huduma nyingi za umma.

Baada ya kujiandikisha, inaweza kuchukua muda kabla ya kupata nambari yako ya kitambulisho cha kitaifa na kadi ya kitambulisho. Kwa hivyo ni muhimu ujiandikishe haraka iwezekanavyo.

Soma maelezo zaidi kuhusu kuanza maisha nchini Uswidi (kwa Kiingereza) External link.

Baada ya kufika nchini Uswidi, utaombwa kufanyiwa uchunguzi wa afya, mkalimani akiwepo. Uchunguzi huo si wa lazima na ni wa bila malipo.

Ni muhimu wakati wa uchunguzi ujulishe mfanyakazi kuhusu magonjwa au matatizo yoyote ya afya uliyo nayo, kimwili na kisaikolojia, ili uweze kupata msaada na matibabu unayohitaji. Daktari na mkalimani wanahitajika kisheria kudumisha usiri wa maelezo yote kuhusu afya yako na maelezo yako ya siri. Hii inamaanisha hawapaswi kutoa maelezo hayo kwa mtu mwingine yeyote bila idhini yako, si hata kwa wanafamilia wako.

Ikiwa wewe humeza dawa mara kwa mara, lazima umwambie mtu anayekukaribisha katika manispaa yako au wakati wa uchunguzi wa afya haraka iwezekanavyo, ili uweze kupata dawa unazohitaji. Ili uweze kununua dawa fulani nchini Uswidi, unahitaji uwe umezungumza na daktari kwanza.

Watu wazima wote wenye umri wa kati ya miaka 20 na 64 wananufaika na mpango wa msaada wa makaribisho, ambayo mtu hushiriki kupitia Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (Arbetsförmedlingen, Public Employment Service).

Mpango wa msaada wa makaribisho una shughuli mbalimbali na lengo lake ni wewe ujifunze Kiswidi haraka iwezekanavyo, utafute kazi na ujitegemee.

Mpango huo unajumuisha kusoma Kiswidi kwa wahamiaji (SFI, Swedish for immigrants), kushiriki katika shughuli ya kutambulishwa kwa jamii na kupokea elimu katika viwango mbalimbali. Unaweza kuhitaji kukuza au kuimarisha ujuzi wako, kuthibitisha msingi wako wa elimu au maarifa ya awali, uwezekano wa kuandikwa kama mwanafunzi na kupokea msaada unapotafuta ajira.

Kwa kawaida unashiriki katika mpango huu wakati wote, kumaanisha siku tano kwa wiki, Jumatatu hadi Ijumaa, kwa saa nane kwa siku. Unaweza kushiriki kwa kikomo cha kipindi cha miaka miwili. Wakimbizi wote wanaohamia nchi nyingine watashiriki katika mpango huo bila kujali jinsia, msingi wa elimu au ajira.

Ikiwa una mtoto mwenye umri wa chini ya mwaka mmoja, huwezi kushiriki kwa sababu unapaswa kukaa nyumbani na mtoto. Mtoto wako akifikisha umri wa mwaka mmoja na anaweza kuanza kwenda katika shule ya chekechea, unaweza kuanza au kuendelea kushiriki katika mpango wa msaada wa makaribisho.

Kuna uwezekano wa kushiriki katika mpango kwa vipindi, kwa mfano kwa sababu ya ugonjwa au ulemavu.

Soma maelezo zaidi kuhusu mpango wa makaribisho (kwa Kiingereza) External link.

Wakimbizi wengi wanaohamia nchi nyingine huhitaji msaada wa fedha mwanzoni ili waweze kulipa gharama zao za maisha. Lengo ni kwamba hatimaye utaweza kujitegemea na unatarajiwa kutafuta ajira kwa bidii.

Msaada wa kawaida zaidi wa fedha kwa watu wazima kama wakimbizi wageni waliohamia nchi nyingine ni msaada wa makaribisho. Unaweza kupokea msaada huu ikiwa unashiriki katika mpango wa msaada wa makaribisho wa Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (Arbetsförmedlingens, Public Employment Service). Ombi la msaada wa fedha hutumwa kwa Shirika la Bima ya Jamii la Uswidi (Försäkringskassan, Swedish Social Insurance Agency). Msaada huu hulipia tu gharama muhimu zaidi kama vile kodi ya nyumba, chakula, miadi ya kumwona daktari na dawa, mavazi kiasi na usafiri wa umma.

Kuna pia aina nyingine za msaada wa fedha nchini Uswidi. Aina ya msaada na kiasi cha msaada unachoweza kupokea inategemea, kwa mfano, iwapo una watoto na gharama ya kodi yako ya nyumba. Malipo ya msaada kwa kawaida hufanyika mara moja kwa mwezi na inahitaji uwe na akaunti ya benki.

Nchini Uswidi, misaada mingi ya fedha hulipwa kandokando kwa kila mtu mzima katika familia. Hii inamaanisha kwamba kila mtu mzima anahitaji kuwa na akaunti yake ya binafsi ya benki na lazima aombe mwenyewe msaada wa fedha. Manispaa inaweza kukuelekeza kuhusu jinsi ya kufungua akaunti ya benki na jinsi ya kuomba misaada mbalimbali ya fedha.

Misaada mbalimbali ya fedha na huduma za jamii zinazopatikana nchini Uswidi zinafadhiliwa kupitia ushuru. Wakazi wote wanaweza kuomba msaada na kwa hivyo kila mtu ana pia jukumu la kulipa ushuru na kujitahidi kuunda mazingira bora kwa ajili yake na jamii kwa ujumla. Kiasi cha ushuru unaolipa ni tofauti kati ya manispaa, lakini kiasi cha wastani cha ushuru ni asilimia 32 ya mapato yako.

Soma maelezo zaidi kuhusu msaada wa makaribisho (kwa Kiingereza) External link.

Soma maelezo zaidi kuhusu na uombe msaada wa makaribisho (kwa Kiswidi) External link.

Kwenda shuleni ni lazima nchini Uswidi na hii inamaanisha kwamba ni lazima watoto wote waende shuleni kuanzia shule ya chekechea hadi gredi ya 9, ambayo kwa kawaida ni kuanzia umri wa miaka 6 hadi 16. Wengi wao huendeleza elimu yao katika kiwango cha juu cha shule ya upili. Elimu ni ya bure, ikiwa ni pamoja na vitabu vyote vya shule na vifaa vyote muhimu vya shule. Hakuna ada ya kujiandikisha shuleni na hakuna masharti ya sare ya shule.

Watoto na vijana wageni huanza kwenda shuleni baada ya kufika na kukaa kwa muda mfupi nchini Uswidi. Vijana wengi wenye umri wa zaidi ya miaka 16 lakini chini ya umri wa miaka 20 hupewa pia nafasi ya kupata elimu.

Watoto wageni wanapoanza kwenda shuleni, walimu hupima ujuzi wao ili kuamua darasa linalowafaa zaidi katika mfumo wa shule wa Uswidi. Shule hurekodi umri wa mtoto na mara nyingi watoto huwekwa katika darasa la kawaida na wenzao wenye umri unaotoshana sambamba na darasa la maandalizi. Darasa la maandalizi humwandaa mtoto ili aweze kufuata mafunzo ya kawaida. Kiasi cha mafunzo yanayopaswa kutolewa katika darasa la maandalizi na kiasi cha mafunzo yanayopaswa kutolewa katika darasa la kawaida ni tofauti kwa kila mtoto.

Watoto wenye ulemavu au matatizo ya kujifunza wanaweza kupokea usaidizi na msaada wa ziada shuleni.

Unachopaswa kujua kuhusu elimu nchini Uswidi

  • Elimu nchini Uswidi hailipishwi.
  • Hakuna sare ya shule au ada ya kujiandikisha.
  • Watoto hupewa vitabu vya shule na vifaa vingine bila malipo.
  • Wavulana na wasichana hushiriki katika shughuli zote za shuleni pamoja.
  • Watoto wenye umri wa chini ya miaka sita huhudhuria shule ya chekechea, ili wazazi waweze kufanya shughuli mbalimbali.
  • Shule ya chekechea ina gharama inayotegemea mapato ya familia.
  • Chakula ambacho watoto hupewa katika shule ya chekechea na shule ya msingi hakilipishwi.

Nchini Uswidi, wazazi walezi na walezi wana jukumu muhimu katika hali ya watoto kwenda shuleni kwa sababu wanawajibika kuhakikisha kwamba watoto wao wanaenda shuleni hadi na ikiwa ni pamoja na gredi ya tisa.

Mara moja kwa muhula, wazazi walezi na watoto kwa kawaida hufanya mkutano na mwalimu ili kuzungumza kuhusu jinsi mtoto anavyoendelea shuleni. Unaitwa ukaguzi wa matokeo. Kama mzazi mlezi, ni muhimu umsaidie mtoto, kwa mfano, kwa kufuatilia ratiba ya shule ya mtoto na kuhakikisha watoto wanafanya kazi ya shuleni ya kufanyia nyumbani, au kuhakikisha kwamba mtoto anasaidiwa kufanya kazi ya shuleni ikiwa hana muda wakati wa shule au hawezi kuifanya mwenyewe.

Soma maelezo zaidi kwenye tovuti ya Shirika la Kitaifa la Elimu (National Agency for Education) (kwa Kiingereza) External link.

Ikiwa umefikisha umri wa miaka 65, hushiriki katika mpango wa msaada wa makaribisho. Ikiwa una zaidi ya umri wa miaka 65, unapokea msaada wa fedha kutoka kwa jimbo. Unaruhusiwa kufanya kazi, hata hivyo, ni faida kwa njia kadhaa. Ajira inaimarisha mapato yako na kukupa nafasi nzuri ya kujishughulisha na kujifunza lugha.

Hata kama hujaariwa, kuna mambo mengine unayoweza kufanya, kama vile kujifunza Kiswidi, kutafuta shughuli unazopenda kufanya na marafiki. Unaweza kuomba manispaa yako maelezo kuhusu shughuli na miungano unayoweza kujiunga nayo.

Maneno ya kawaida

Kiswidi

Kiingereza

Kiswidi

Karibu

Welcome

Välkommen

Hujambo

Hello

Hej

Habari zako?

How are you?

Hur mår du?

Nzuri

I am fine

Jag mår bra

Asante

Thank you

Tack

Karibu

You are welcome

Varsågod

Tafadhali

Please

Snälla

Samahani

Sorry

Förlåt

Unaitwaje?

What is your name?

Vad heter du?

Jina langu ni …

My name is ...

Jag heter ...

Sielewi

I do not understand

Jag förstår inte

Sizungumzi Kiswidi

I do not speak Swedish

Jag pratar inte svenska

Kwaheri

Goodbye

Hej då

Soma zaidi

Nimepokea kibali cha kuishi – jifunze Kiswidi (kwa Kiingereza) External link.

Ninatafuta makao – anza kujifunza Kiswidi (kwa Kiingereza) External link.

Anza maisha yako nchini Uswidi (kwa Kiingereza) External link.

Maswali ya kuzin­gatia

  • Msaada wa fedha utalipia tu gharama za msingi. Unafikiri gharama za msingi inamaanisha nini?
  • Je, maelezo ambayo umesoma kwenye ukurasa huu yamebadilisha matarajio yako uliyokuwa nayo kuhusu msaada utakaopokea?
  • Je, una maoni yoyote kuhusu unachohitaji kufanya ili uweze kujitegemea na kuwa mwanajamii wa Uswidi?

Muhta­sari

  • Manispaa yako itakuwa tayari imekuandalia nyumb baada ya kuwasili. Ukikataa nyumba uliyopewa, utahitaji kutafuta nyumba nyingine mwenyewe.
  • Aina za nyumba zinazotolewa zinaweza kuwa tofauti na kutofautiana kwa ukubwa na kiwango.
  • Vifaa vya msingi vinapatikana, yaani, vitu ambavyo vinahitajika kwa kupika, kula, kulala na kuosha. Nyumba imewekwa tu vitu muhimu pekee.
  • Unalipa kodi ya nyumba yako. Unaweza kuomba msaada wa fedha wa kulipa kodi yako ya nyumba.
  • Nyumba za kukodisha zina kanuni ambazo kila mtu anayeishi humo lazima afuate. Hakikisha unapata maelezo kuhusu kanuni za nyumba yako unapoanza kuishi humo.
  • Unahakikishiwa kupata nyumba katika kipindi cha miaka miwili ya kwanza unayoishi nchini Uswidi. Baada ya hapo, unaweza kuhitaji kutafuta nyumba mpya. Ni vigumu kupata nyumba, kwa hivyo jiandikishe katika orodha ya wanaotafuta nyumba haraka iwezekanavyo.

Manispaa ya mahali ambapo unahamia hukupangia nyumba katika kipindi cha miaka miwili ya kwanza unayokaa nchini Uswidi. Mara nyingi, utapewa nyumba katika jengo la nyumba za kukodisha, lakini pia unaweza kupewa chumba katika makazi unayoishi na watu wengine au kuishi katika bweni au kambi. Katika hali hizi, utatumia jikoni na bafu na watu wengine, lakini utakuwa na kitanda chako peke yako cha kulala.

Manispaa hujitahidi kuzingatia ukubwa na mahitaji ya familia inapowapangia nyumba wakimbizi wanaohamia nchi nyingine. Wakati mwingine, manispaa hukuruhusu uendelee kuishi hata baada ya miaka miwili kupita. Katika hali nyingine, baada ya miaka hii miwili, unaweza kuhitaji kupanga nyumba nyingine. Kwa sababu ya upungufu wa nyumba za kukodisha nchini Uswidi, ni vyema ikiwa tayari utaanza kufikiria kuhusu kutafuta nyumbani yako mwenyewe baada ya kufika.

Manispaa yako hukupatia chaguo la nyumba moja pekee. Ukikataa nyumba hiyo, utahitaji kutafuta nyumba mwenyewe.

Nyumba za wakimbizi wanaohamia nchi nyingine zinatofautiana kwa aina, ukubwa na kiwango. Nyumba zote zina umeme na maji ya mfereji. Maji ya mfereji ni salama kunywa, kupikia na kuoshea. Nyumba zote zimefunikwa na zina mifumo ya kuongeza joto nyumbani ambayo inazifanya ziwe na joto ndani hata wakati wa majira ya baridi. Nyumba lazima ziwe safi, ziwe na madirisha yote na zisiwe na wadudu/wanyama waharibifu. Nyumba ina vifaa vya kupika, kula, kulala na kuoga.

Vitu ambavyo hupatikana nyumbani kwa kawaida

  • vitanda na magodoro
  • mablangeti na pilo
  • meza na viti vya jikoni
  • friji na jiko
  • vifaa vya bafuni kama vile choo, sehemu ya kuoshea mikono na bafu la manyunyu
  • vifaa vya kupika vyakula rahisi, kama vile sufuria, pani, sahani na vyombo vya kutumia kula mezani.

Vifaa ambavyo havichukuliwi kuwa vya msingi ni televisheni na kompyuta. Unaweza kununua viti na meza zaidi na vitu vingine unavyohitaji baadaye, lakini mara nyingi unahitaji kuweka akiba ya kuvinunua.

Unalipa kodi ya nyumba yako kila mwezi. Unaweza kuomba msaada wa fedha wa kukusaidia kulipa kodi yako ya nyumba. Kiasi cha kodi ya nyumba kinatofautiana kati ya nyumba tofauti, lakini sehemu kubwa ya msaada wako wa fedha itatumika kulipa kodi ya nyumba. Gharama ya kodi ya nyumba itaelezwa kwenye mkataba wako wa kukodisha nyumba. Mkataba wa kukodisha nyumba ni hati unayotia saini unapohamia kwenye nyumba yako. Mkataba wa kukodisha nyumba unaeleza pia maelezo mengine, kama vile muda wa kuishi kwenye nyumba na siku ya mwisho ya kulipa kodi yako ya nyumba.

Kampuni za nyumba za kukodisha kwa kawaida huwa na orodha ya wanaotafuta nyumba, ambayo ni orodha ya wanaotafuta nyumba za kukodisha zinazopatikana. Ni kawaida kusubiri kwenye foleni kwa muda mrefu kabla ya kupata nyumba ya kukodisha. Kwa hivyo ni vyema ikiwa utajiandikisha kwenye kampuni ya nyumba za kukodisha haraka iwezekanavyo. Unaweza kuomba mwakilishi wa manispaa yako akupe maelezo zaidi kuhusu jinsi ya kujiunga kwenye orodha ya wanaosubiri nyumba za kukodisha.

Katika majengo mengi ya nyumba za kukodisha kuna kanuni za kawaida ambazo kila mtu lazima afuate.

  • Kuna kanuni za kuzuia mioto. Unapikia chakula chako kwenye stovu na jiko la umeme. Usiwahi kuacha stovu au jiko lako la umeme bila kuangaliwa. Ikiwa unataka kuchoma nyama au kuwasha moto, fanyia katika sehemu maalum nje ya nyumba na kwa uangalifu mkubwa. Unaweza kuwasha mishumaa ndani ya nyumba lakini lazima uizime kabla ya kuondoka nyumbani au kwenda kulala. Watoto hawapaswi kabisa kucheza na moto, viberiti au vifaa vya kuwasha sigara.
  • Kampuni nyingi za nyumba za kukodisha zina sera ya kutoruhusu uvutaji sigara katika nyumba zake, iwe katika nyumba ya mtu binafsi au katika maeneo ya umma.
  • Majengo mengi ya nyumba za kukodisha yana kanuni kuhusu kelele za juu, hasa jioni na usiku. Hakupaswi kuwa na kelele wakati fulani jioni na wakati wa usiku.
  • Makazi yote yana maeneo yaliyotengwa ambapo wakazi wanaweza kutupa taka. Huruhusiwi kuacha taka au mifuko ya taka mbele ya maeneo ya umma au nje ya nyumba. Nchini Uswidi, ni kawaida kuchuja taka ya nyumbani, yaani kuchuja na kutenganisha taka yako.
  • Majengo mengi ya nyumba za kukodisha yana vyumba vya kufulia nguo pamoja vilivyo na mashine za kufua ambazo wakazi wa jengo hilo wanaweza kutumia. Kwa kawaida unahitaji kuhifadhi wakati mapema ikiwa unataka kutumia chumba cha kufua nguo. Chumba cha kufua nguo hutunzwa na kila mtu anayeishi katika jengo hilo na lazima kiachwe kikiwa safi baada ya kumaliza shughuli ya kufua nguo.
  • Una jukumu la kumjulisha mwenye nyumba ikiwa kitu chochote cha nyumbani kimevunjika au kimeharibika. Kwa mfano, ikiwa sakafu, friji au mlango utavunjika. Ikiwa unahama katika nyumba yako, lazima iwe katika hali uliyoipata ulipohamia humo, vinginevyo unaweza kulazimika kulipa gharama za ukarabati.
  • Una jukumu la kumjulisha mwenye nyumba ikiwa utagundua kuna wadudu/wanyama waharibifu nyumbani.
  • Unawajibika kwa nyumba yako unapohamia humo. Usipotii kanuni zilizo kwenye mkataba au usipolipa kodi ya nyumba kwa wakati unaofaa, inaweza kusababisha upoteze nyumba yako.

Soma maelezo zaidi kuhusu nyumba nchini Uswidi

Maelezo kuhusu Uswidi – Kuhusu maisha nchini Uswidi (kwa Kiingereza) External link.

Maelezo kuhusu Uswidi – Nyumba kwa wewe ambaye umepokea kibali cha kuishi (kwa Kiingereza) External link.

Muhta­sari

  • Kujifunza Kiswidi kutakusaidia kufaulu katika elimu yako, kupata kazi na kuwa na marafiki. Kuna kozi za lugha katika viwango tofauti.
  • Huduma nyingi nchini Uswidi ni za mtandaoni. Ni faida kwako ikiwa utajifunza kutumia simu mahiri au kompyuta.
  • Ni muhimu utunze afya yako ya mwili na akili. Ikiwa hali yako ya afya inahitaji matibabu, unaweza kuweka miadi na umwone daktari.
  • Ni vyema kutenga baadhi ya muda wako wa ziada kufanya shughuli tofauti na mambo unayopenda. Ni njia ya kutangamana kwa urahisi na watu wengine na kujifunza lugha ya Kiswidi.
  • Ni rahisi, salama na nafuu kutumia usafiri wa umma nchini Uswidi. Watu wengi husafiri kwenda na kutoka kazini au shuleni kwa basi au treni.
  • Lazima uwe na umri wa miaka 18 na uwe na leseni ya udereva iliyoidhinishwa ili uendeshe gari nchini Uswidi. Ni lazima kila mtu afunge mikanda ya usalama na mikanda ya usalama ya watoto, inayotumika unapoendesha gari ukiwa na watoto wadogo.
  • Nchini Uswidi, ununuzi mwingi wa chakula, nguo na vitu vya samani (viti, meza, vitanda) hufanywa katika maduka makubwa au madogo ukiwa nyumbani au katika maduka mbalimbali ambayo kwa kawaida yanapatikana katika miji mikubwa.
  • Mabaki ya vitu kutoka kwenye taka hutumiwa kutengeneza bidhaa mpya na ni sehemu muhimu ya kazi ya utunzaji mazingira nchini. Lazima uchuje mwenyewe vitu kama vile taka ya chakula, plastiki, chuma na glasi.

Kwa vile unahamia nchini Uswidi inamaanisha kwamba unahitaji kujifunza Kiswidi. Kiswidi ni lugha rasmi na huzungumzwa kila mahali. Itakuwezesha kutangamana na wengine nchini ikiwa utaanza kujifunza Kiswidi mara moja baada ya kufika nchini Uswidi. Kuelewa na kuzungumza Kiswidi kunakusaidia kutafuta kazi, kuanza masomo, kupata huduma za umma na kujuana na watu. Kama mgeni nchini Uswidi, utajifunza Kiswidi kama sehemu ya mpango wa msaada wa makaribisho. Kuna pia zana nyingi dijitali na vituo vya lugha vinavyokusaidia kujifunza Kiswidi.

Hapa unaweza kuona fursa tofauti zinazopatikana za kujifunza Kiswidi (kwa Kiingereza) External link.

Uswidi ni nchi inayoendelea kuwa dijitali zaidi. Teknolojia inatumika kila mahali katika jamii, shuleni, kazini na wakati wa mapumziko. Kazi nyingi zinahitaji ujuzi wa msingi wa kompyuta. Katika familia nyingi nchini Uswidi, watoto wanamiliki simu mahiri au kompyuta za binafsi (laptop). Watu wazima hutumia simu mahiri kulipa bili zao, kupata huduma za benki, kuweka miadi mbalimbali, kununua tiketi na kwa utambulisho wa kielektroniki. Kujifunza kutumia huduma dijitali ni muhimu ili kuzoea maisha ya kila siku nchini Uswidi.

Intaneti pia hutumika kutafuta habari. Ni muhimu utumie vyanzo vya kutegemewa, kama vile tovuti rasmi za serikali, kwa sababu kuna habari nyingi za uongo na za kupotosha na uvumi unaoenezwa katika mitandao jamii na kwenye intaneti. Ikiwa huna kompyuta yako binafsi au muunganisho wa intaneti, unaweza kutembelea maktaba na utumie kompyuta bila malipo. Katika maeneo mengine ya umma, unaweza pia kutumia intaneti ya bure kwa kuunganisha simu yako mahiri au kompyuta ya binafsi (bärbara dator, laptop).

Ikiwa unahitaji usaidizi wa jinsi ya kutumia vifaa dijitali au huduma mbalimbali dijitali, maktaba, mashirika ya kujitolea au manispaa kwa kawaida hutoa usaidizi au kozi za msingi.

Kuhamia katika nchi mpya kuna mabadiliko na changamoto nyingi na inaweza kuhitaji ubadilishe mtindo wako wa maisha. Ili kuhakikisha kwamba unaendelea kuwa mzima, ni muhimu utunze afya yako ya mwili na akili. Kuna vitu unavyoweza kufanya mwenyewe ili kutunza afya yako, kama vile kupata usingizi wa kutosha, kula vyakula bora na kufanya mazoezi.

Ikiwa una ugonjwa unaohitaji matibabu, unaweza kuweka miadi na umwone daktari. Daktari anaweza kukuandikia dawa au matibabu mengine yanayowezesha au kuboresha hali yako.

Shughuli za mapumziko zinakupa fursa ya kufanya mambo unayopenda, kukutana na watu, kujumuika na jamii na fursa ya kujifunza lugha ya Kiswidi.

Shughuli nyingi za mapumziko zinaweza kufanywa bila kujali umri na jinsia. Kuna shughuli ambazo zinalenga zaidi rika au jinsia fulani, kwa mfano mizunguko tofauti ya mafunzo ya watu wazima au kuogelea kwa wanawake. Kuna shughuli za mapumziko za watoto za rika mbalimbali.

Aina ya shughuli za mapumziko katika manispaa mbalimbali ni tofauti. Shughuli nyingine hazilipishwi ilhali nyingine zinalipishwa. Maeneo mengi ya umma ni bure kuingia. Haya yanaweza kuwa, k.m, viwanja vya michezo, majengo ya mazoezi ya mwili ya nje, maeneo ya michezo ya kuteleza pamoja na mabustani na maeneo ya kupendeza ya umma.

Kutumia usafiri wa umma, k.m, kwa basi, treni au treni ya chini kwa chini, ni njia ya kawaida ya kusafiri nchini Uswidi na watu wengine huitumia kila siku kwenda kazini au shuleni. Usafiri wa umma ni salama, rahisi kutumia na nafuu kuliko kutumia gari lako binafsi. Miji yote inaweza kufikiwa kwa basi au treni, na katika miji mikubwa kiasi kuna treni, tramu au treni ya chini kwa chini.

Unaweza kununua tiketi za usafiri wa umma kabla ya kuabiri. Unaweza kuzinunua katika maduka madogo mbalimbali au mashine za tiketi zinazohusiana na usafiri wa umma. Mara nyingi unaweza kununua tiketi kupitia programu kwenye simu yako mahiri. Ukisafiri bila tiketi, unaweza kupigwa faini.

Kusa­firi kwa bais­keli

Wakati safari si ya mbali sana, baiskeli ndio hutumiwa zaidi nchini Uswidi. Katika miji kuna barabara maalum za baiskeli.

Unahitaji kujua sheria za barabarani zinazotumika, k.m, kwamba magari ni ya mkono wa kulia. Kisheria, baiskeli lazima iwe na taa na riflekta kukiwa na giza. Kwa sababu za usalama, watoto wenye umri wa chini ya miaka 15 lazima wavae helmeti, lakini ni faida ikiwa kila mtu anayeendesha baiskeli atavaa helmeti kwa sababu mara nyingi unapita kwenye barabara yenye shughuli nyingi.

Ni muhimu kutumia riflekta ili uweze kuonekana kukiwa na giza na uwe makini wakati barabara zina barafu na zinateleza.

Kuen­desha gari

Ikiwa unataka kuendesha gari nchini Uswidi, lazima uwe na angalau umri wa miaka 18 na uwe na leseni ya udereva ambayo imeidhinishwa nchini Uswidi. Mtu yeyote anayesafiri kwenye gari lazima afunge mkanda wa usalama, na watoto wasiozidi urefu wa sentimita 135 lazima watumie kifaa maalum cha usalama (kiti cha mtoto, kiti cha usalama wa mtoto au kiti cha mtoto chenye mgongo mrefu) ambacho kimeidhinishwa. Watoto wenye umri wa chini ya miaka 4 lazima wawe na kiti cha gari cha kuangalia nyuma wakiwa wanasafiri kwa gari.

Nchini Uswidi, magari ni ya mkono wa kulia, kumaanisha kwamba magari yote huendeshewa mkono wa kulia barabarani.

Soma maelezo zaidi kuhusu leseni za udereva ambazo zimeidhinishwa nchini Uswidi na jinsi ya kupata leseni ya udereva nchini Uswidi (kwa Kiingereza) External link.

Nchini Uswidi, ununuzi mwingi wa chakula hufanyika katika maduka mbalimbali ukiwa nyumbani. Maduka madogo kwa kawaida huuza tu bidhaa za chakula, ilhali maduka makubwa pia huuza nguo, zana na vifaa vya kielektroniki.

Maduka ya bidhaa za chakula yanayouza vyakula kutoka mataifa mengine kwa kawaida hupatikana katika miji mikubwa kiasi na miji mikubwa. Katika miji mingi mikubwa, kuna vituo vyenye maduka ya kuuza vyakula, vifaa vya kielektroniki, nguo na viatu, lakini pia unaweza kupata, kwa mfano, wasusi, mikahawa na hoteli.

Nchini Uswidi, kila mtu anatarajiwa kuchangia katika utunzaji wa mazingira na kuishi kwa njia ya kutunza mazingira kwa ajili ya kudumisha mazingira bora ya baadaye.

Ni kawaida kutumia mabaki ya vitu kutoka kwenye taka kutengeneza vitu vipya. Hii inajulikana kama kutumia taka kutengeneza bidhaa mpya. Makazi mengi yana vyumba vya kutupa taka ambapo taka huchujwa na kuwekwa katika vyombo au mapipa tofauti ya taka ambayo kisha huchukuliwa na lori la taka. Ni manispaa na mwenye nyumba ambao huhakikisha kwamba taka imekusanywa, lakini ni wakazi ambao wanapaswa kuchuja taka ipasavyo.

Kwa Waswidi, kutumia taka kutengeneza bidhaa mpya ni suala muhimu la utunzaji mazingira. Katika chumba cha kawaida cha kutupa taka utapata vyombo na mapipa ya taka ya chakula, glasi, karatasi, kadibodi, chuma, plastiki na vifaa vya kielektroniki. Ikiwa unaishi mahali ambapo hakuna chumba cha kawaida cha kutupa taka, unapaswa kubeba taka yako na uende uichujie katika vituo vya kutupa taka.

Nchini Uswidi, ni kawaida kwa vitu na bidhaa kutumiwa tena, k.m., kwa kununua nguo na vitu vya samani (viti, meza n.k) vya mtumba/vilivyotumika. Kuna maduka katika maeneo mengi ambapo unaweza kununua na pia kuuza bidhaa zilizotumika. Hii ni njia ya kuokoa pesa na pia inatunza mazingira.

Nchini Uswidi, ni kawaida kwenda matembezi katika mazingira asili kwa ajili ya shughuli mbalimbali. Kupitia haki ya ufikiaji wa umma, unaruhusiwa kutembea katika mazingira asili bila kibali chochote maalum. Kwa mfano, unaweza kutembea, kukimbia, kuendesha baiskeli, kuteleza kwenye barafu au kupiga kambi katika mazingira asili. Hata hivyo, hupaswi kukaa katika bustani la wenyewe au kutembea kwenye shamba lililolimwa. Hupaswi kuchafua au kuharibu mazingira asili, na hupaswi kudhuru au kusumbua wanyamapori wanaoishi huko.

Kuna sheria zinazolinda wanyama, kumaanisha kwamba wanyama wanapaswa kutunzwa vizuri na kulindwa kutokana na magonjwa na mateso. Wanyama wana sehemu muhimu katika maisha ya watu wengi. Kwa mfano, ni kawaida kuwa na mbwa au paka nyumbani na wanapaswa kutunzwa kama wanafamilia. Wanyama pia wana haki ya kuishi maisha mazuri bila kuumizwa kimwili au kiakili. Kwa hivyo unaweza kuadhibiwa kwa kumpiga au kumpiga teke mnyama.

Maswali ya kuzin­gatia

  • Unazungumza lugha ngapi? Je, unafikiri ujuzi wako wa lugha unaweza kukusaidia kujifunza Kiswidi?
  • Uswidi ina kiwango cha juu cha teknolojia. Umewahi kutumia zana dijitali na unafikiri utahitaji nini ili kujifunza kutumia huduma dijitali?

Muhta­sari

  • Kazi ni sehemu muhimu ya maisha ya kila siku.
  • Mpango wa msaada wa makaribisho huongeza uwezekano wako wa kupata kazi.
  • Kazi nyingi nchini Uswidi zina masharti ya elimu na nchi ya Uswidi kwa kawaida haikubali vyeti vya kigeni. Safari ya kujiunga na chuo kikuu inaweza kuwa ndefu kwa wageni.
  • Wakazi wa Uswidi huchangia katika jamii na mfumo wa ustawi kwa kulipa ushuru kwa mapato yao.

Kazi ni sehemu ya mtindo wa maisha nchini Uswidi. Kwa kufanya kazi, unatimiza mahitaji ya familia yako, kuhisi kukubalika na kupata marafiki. Kufanya kazi pia kunaendeleza masomo ya kudumu, kuunda fursa mpya na ukuaji wa kibinafsi. Kuna kazi mbalimbali zinazopatikana nchini Uswidi na katika maeneo mengi ya kazi kuna upungufu wa wafanyakazi kwa sasa.

Baadhi ya kazi hizi zinahitaji elimu ya juu kama vile digrii ya chuo kikuu au cheti cha aina nyingine. Mifano ya kazi zinazohitaji cheti cha chuo kikuu ni wakunga, wahandisi, madaktari, walimu na wauguzi. Aina tofauti za vyeti zinaweza pia kuhitajika kwa kazi kama vile ufundi wa umeme, upishi, useremala, muuguzi msaidizi au makanika.

Ikiwa unatafuta kazi ambayo haihitaji elimu, unaweza, kwa mfano, kufanya kazi kama mtu wa kufanya usafi, kuosha vyombo, mhudumu wa mkahawani na katika kazi mbalimbali za kutoa huduma. Ikiwa unatafuta kazi ya mkono, unaweza, kwa mfano, kutafuta kazi kama kibarua au mwanafunzi katika sekta ya ujenzi. Kupata ajira katika taaluma ambayo inahitaji wafanyakazi kwa kawaida ni rahisi zaidi kuliko kupata kazi mahali ambapo hakuna upungufu wa wafanyakazi.

Nchini Uswidi, kuna sheria na mikataba mingi inayohusu wafanyakazi na waajiri. Wafanyakazi wana haki maalum kuhusiana na saa za kufanya kazi, mshahara, mazingira bora na salama ya kazi, kutendewa haki na kulindwa kutokana na ubaguzi. Haki hizi zinahusu wafanyakazi wote.

Unapofanya kazi nchini Uswidi, unalipa ushuru kwa pesa unazopata, inayoitwa kodi ya mapato. Kiasi cha ushuru unaolipa inategemea mshahara wako na manispaa ambapo unaishi. Kwa kawaida, ushuru ni asilimia 29 hadi 35 ya mapato yako ya jumla. Ikiwa unapokea msaada wa ugonjwa (pesa unazoweza kuomba ikiwa huwezi kufanya kazi kwa kipindi kirefu cha muda) au malipo ya uzeeni, unalipa pia kodi ya mapato.

Tunalipa kodi ili kuunda jamii bora pamoja na kwa ajili ya watu wote kupata msaada na fursa sawa. Ni muhimu watu wazima wote, bila kujali jinsia na msingi wao, wafanye kazi na walipe ushuru. Ushuru hutumiwa, kati ya mambo mengine, kulipia elimu, huduma ya afya, huduma za jamii, matunzo ya watoto, matunzo ya wazee, barabara, usafiri wa umma na utunzaji wa mazingira. Hata makaribisho ya wakimbizi na huduma ambazo wageni hupokea zinalipiwa na ushuru.

Watu wengi wazima wanaokuja nchini Uswidi huandikishwa katika Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (Arbetsförmedlingen, Public Employment Service). Ikiwa una umri wa kati ya miaka 20 na 64, unaweza kushiriki katika mpango wa msaada wa makaribisho kupitia Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (Arbetsförmedlingen, Public Employment Service). Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (Arbetsförmedlingen, Public Employment Service) hufanya kazi pia kama mfumo wa wanaotafuta kazi na husaidia watu wanaotafuta kazi au ajira nyingine. Huko watakujulisha kuhusu jinsi ya kuomba kazi na kujibu maswali kuhusu kazi. Watakuambia cha kufanya na jinsi ya kufanya ikiwa unataka kuthibitisha uzoefu wako wa awali wa kazi au elimu na mahali pa kwenda ikiwa unatafuta kupata digrii yako ya kigeni iliyoidhinishwa nchini Uswidi.

Kufanya kazi katika sekta isiyo rasmi ya uchumi inamaanisha kufanya kazi mahali ambapo, kwa mfano, mwajiri halipi ushuru na ambapo haki zako kama mfanyakazi hazihusiki.

Watu wengi nchini Uswidi wanafanya kazi katika sekta rasmi ya uchumi, yaani, kisheria. Kwa hivyo hupata malipo ya uzeeni, kuwa na fursa ya kupata manufaa ya likizo ya uzazi na ugonjwa. Unapofanya kazi rasmi, haki zako kama mfanyakazi zinahusika.

Soma maelezo zaidi kuhusu athari za ajira ambayo haijaripotiwa na jinsi inavyoweza kukuathiri moja kwa moja (kwa Kiswidi) External link.

Nchini Uswidi, mtu yeyote anaweza kuanzisha biashara yake, lakini kuna kanuni ambazo ni lazima zifuatwe. Kwa mfano, unahitaji kuandikisha biashara yako kwa ajili ya kulipa ushuru na kuhakikisha rekodi zake zinatunzwa ipasavyo. Ikiwa unafikiria kuanzisha biashara yako, kuna mwongozo na nyenzo nyingine za kukusaidia. Kwa mfano, Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (Arbetsförmedlingen, Public Employment Service) na mashirika mengine, kama vile ALMI (ALMI Företagspartner AB) (kwa Kiingereza) External link., usaidizi na mwongozo kwa watu wenye ajira ya binafsi. Kuanzisha biashara yako kwa kawaida kunahitaji uwe na fedha zako binafsi, lakini unaweza kuomba mkopo kutoka kwa benki ili uweze kufadhili biashara yako mwanzoni. Unaweza pia kutafuta wawekezaji au kuomba ruzuku na mikopo kutoka kwa sekta ya umma.

Nchini Uswidi, kwa kawaida unafanya kazi au kusoma hadi ufikishe karibu umri wa miaka 66, lakini unaweza kufanya kazi hata ukiwa na zaidi ya miaka 66. Baada ya kustaafu, utapokea malipo ya uzeeni. Malipo ya uzeeni ya jimbo ni pesa unazopokea kutoka kwa jimbo unapostaafu. Kuna pia aina nyingine za malipo ya uzeeni, kwa mfano malipo ya uzeeni ya kustaafu yanayolipwa na waajiri. Unaweza pia kuwa na mpango wako binafsi wa kuweka akiba ya uzeeni.

Soma maelezo zaidi kuhusu malipo ya uzeeni kwenye tovuti ya Shirika la Malipo ya Uzeeni la Uswidi (Swedish Pensions Agency)(kwa Kiingereza) External link.

Kutumia elimu na uzoefu wa awali nchini Uswidi

Ni muhimu uende na hati zinazothibitisha msingi wako wa elimu au digrii kwa shule au wafanyakazi nchini Uswidi.

Ikiwa unataka kutumia cheti chako cha awali cha elimu au digrii nchini Uswidi, lazima kwanza uwasiliane na Baraza la Elimu ya Juu la Uswidi (Universitets- och högskolerådet, Swedish Council for Higher Education). Kwenye tovuti hii unaweza kufanya utathmini wa bila malipo wa jinsi vyeti mbalimbali vya elimu vya kigeni vinavyolinganishwa na vyeti vya nchini Uswidi. Unaweza pia kuomba Baraza la Elimu ya Juu la Uswidi (Universitets- och högskolerådet, Swedish Council for Higher Education) litathmini hati zako za elimu.

Soma maelezo zaidi kuhusu utathmini wa vyeti vya elimu vya kigeni (kwa Kiingereza) External link.

Katika hali ambapo una kazi inayohitaji cheti au digrii maalum, utahitaji kuomba kibali kutoka kwa shirika linaloshughulikia suala hili nchini Uswidi. Utaanza tu kufanya kazi baada ya kupata kibali hicho. Shirika ambalo unahitaji kuwasiliana nalo ili kupata kibali hicho ni tofauti kulingana na kazi na sekta ya kazi.

Kazi zinazodhibitiwa – Baraza la Elimu ya Juu la Uswidi (UHR, Swedish Council for Higher Education) (kwa Kiswidi) External link.

Fursa za elimu nchini Uswidi

Ikiwa unataka kufanya kazi inayohitaji digrii maalum, kuna chaguo kadhaa. Kwa mfano, unaweza kupata mafunzo ya kazi baada ya shule ya sekondari, kupata mafunzo katika chuo kikuu cha sayansi tumizi (YH), shule ya upili ya elimu ya watu wazima, chuo au chuo kikuu.

Ili uweke kukubaliwa, kuna masharti tofauti ya masomo ambayo lazima uwe umejifunza na kuyapita, kulingana na elimu unayoomba. Kwanza, utajifunza somo la Kiswidi kwa wahamiaji (SFI, Swedish for immigrants).

Wewe ambaye unataka kujifunza unaweza kuchagua kutoka kwenye kozi mbalimbali kulingana na unachotaka kujifunza, ikiwa ulijifunza awali na njia ya mafunzo inayokufaa.

Soma maelezo kuhusu elimu ya watu wazima (kwa Kiingereza) External link.

Maswali ya kuzin­gatia

  • Unawezaje kutumia uzoefu wako wa awali katika kutafuta ajira nchini Uswidi?
  • Ni fursa gani za kazi au elimu zinazokuvutia zaidi?
  • Unawezaje kupata maelezo zaidi kuhusu masharti ya kazi yako unayopendelea?

Muhta­sari

  • Watu wanaoishi nchini Uswidi wanapata vizuri huduma za jamii.
  • Wakimbizi wanaohamia nchi nyingine hupokea msaada kutoka kwa mashirika mbalimbali.
  • Watoto hupewa nafasi ya kujiunga na shule ya chekechea kuanzia umri wa mwaka mmoja.
  • Kwa watoto wenye umri wa kati ya miaka 6 na 16, ni lazima waende shuleni na bila malipo.
  • Shule ya chekechea ya wazi inapatikana kwa wazazi kuitembelea na watoto wao.
  • Huduma za afya zinapatikana kwa kila mtu, lakini unaweza kungoja kwa muda mrefu.
  • Afya ya akili ni suala muhimu nchini Uswidi. Inakubalika kuzungumzia au kutafuta matibabu ikiwa mtu anahisi kuwa na tatizo la kiakili.
  • Kuna kliniki za wakunga kwa wanawake wajawazito.
  • Nchini Uswidi, ni muhimu kuwa na afya ya mdomo na kutunza meno yako kwa makusudi ya uzuiaji wa magonjwa. Watoto na vijana wanaweza kumwona daktari wa meno bila malipo.
  • Huduma ya ustawi wa jamii husaidia na kutoa msaada kwa watoto, vijana, familia na wazee.
  • Polisi, huduma za dharura na huduma ya usafirishaji wa wagonjwa zinawajibika kwa ulinzi na usalama wa wakazi. Wananchi wanaziamini sana.
  • Piga simu kwa nambari 112 ukiwa katika hali za dharura.

Nchini Uswidi, utapata mashirika mbalimbali yaliyo na majukumu tofauti katika jamii. Kuna, kwa mfano, mashirika yanayotoa msaada wa fedha ukiwa mgonjwa, unatafuta kazi au umestaafu. Ili jamii iweze kufadhili msaada wa fedha ambao wakazi hupata unapohitajika, kila mtu anayeishi nchini Uswidi lazima alipe ushuru. Kiasi cha ushuru wa kulipa huamuliwa kulingana na kiasi cha mapato yako.

Unaweza kutembelea tovuti za mashirika mbalimbali ili upate maelezo zaidi. Katika tovuti hizo unaweza pia kuona jinsi unavyoweza kuwasiliana na mashirika haya na lugha zinazotumika.

Shirika la Ukusa­nyaji Ushuru la Uswidi

Kati ya shughuli kuu za Shirika la Ukusanyaji Ushuru la Uswidi (Skatteverket, Swedish Tax Agency) ni kusimamia usajili wa raia, kusajili anwani na kusimamia ushuru. Utakutana na Shirika la Ukusanyaji Ushuru la Uswidi (Skatteverket, Swedish Tax Agency) unapojisajili, kumaanisha kwamba unasajili data yako ya binafsi na shirika hilo. Kila mtu anayejisajili nchini Uswidi atapokea nambari ya kitambulisho ya kitaifa na anaweza kuomba kadi ya kitambulisho, ambayo ni muhimu, kwa mfano, unapofungua akaunti ya benki au unapotembelea kituo cha huduma za afya.

Ikiwa unaolewa nchini Uswidi, lazima uwasiliane na Shirika la Ukusanyaji Ushuru la Uswidi (Skatteverket, Swedish Tax Agency) mapema kwa ajili ya kufanywa kwa kitu kinachojulikana kama uchunguzi wa vizuizi vya kuoa/kuolewa. Hufanywa ili kuhakikisha kwamba hakuna vizuizi kwa ndoa hiyo, kwamba watu wanaooana wana umri wa zaidi ya miaka 18, si jamaa wa karibu au ikiwa mmoja wao tayari ameoa/kuolewa. Katika Shirika la Ukusanyaji Ushuru la Uswidi (Skatteverket, Swedish Tax Agency), maelezo pia husajiliwa mtoto anapozaliwa au mtu anapokufa.

Shirika la Ukusanyaji Ushuru la Uswidi (Skatteverket, Swedish Tax Agency) lina pia jukumu la kukusanya ushuru unaolipa kwa mapato yako.

Shirika la Ukusanyaji Ushuru la Uswidi (kwa Kiingereza) External link.

Shirika la Bima ya Jamii la Uswidi (Swedish Social Insu­rance Agency)

Shirika la Bima ya Jamii la Uswidi (Försäkringskassan, Swedish Social Insurance Agency) hushughulikia na kuamua kuhusu aina tofauti za malipo kulingana na hatua uliyofika maishani. Kwa mfano, ikiwa uko katika likizo ya uzazi na unamtunza mtoto mdogo, unaweza kuomba malipo ya "manufaa ya uzazi". Ikiwa wewe ni mgonjwa kwa muda mrefu, unaweza kuomba "manufaa ya ugonjwa". Unaweza pia kuomba msaada na malipo ikiwa una ulemavu. Shirika la Bima ya Jamii la Uswidi (Försäkringskassan, Swedish Social Insurance Agency) linawajibika kwa kusimamia na kulipa msaada wa makaribisho ambao wageni wana haki ya kupokea baada ya kusajiliwa katika mpango wa msaada wa makaribisho.

Wewe mwenyewe una jukumu la kuomba malipo mbalimbali katika Shirika la Bima ya Jamii la Uswidi (Försäkringskassan, Swedish Social Insurance Agency). Ikiwa itatambulika kwamba ulitoa maelezo yasiyo sahihi kwa Shirika la Bima ya Jamii la Uswidi (Försäkringskassan, Swedish Social Insurance Agency) ili kupokea malipo, kumaanisha kwamba umelipwa pesa nyingi zaidi, unaweza kulazimika kurudisha pesa hizo.

Shirika la Bima ya Jamii la Uswidi (kwa Kiingereza) External link.

Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafa­ny­a­kazi

Kati ya mambo mengine, Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (Arbetsförmedlingen, Public Employment Service) ina jukumu la kuwasaidia wanaotafuta kazi nchini Uswidi. Shirika hili haliwezi kukupa kazi, lakini linaweza kukusaidia kutafuta kazi na kujibu maswali yako kuhusu soko la kazi.

Shirika la Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (Arbetsförmedlingen, Public Employment Service) linawajibika kwa mpango wa msaada wa makaribisho unaolenga wageni wanaohamia nchini Uswidi. Ni manispaa ambayo hukusaidia kufanya mawasiliano ya kwanza na shirika la Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (Arbetsförmedlingen, Public Employment Service) ili ushiriki katika mpango wa msaada wa makaribisho.

Huduma ya Umma ya Kuajiri Wafanyakazi (kwa Kiingereza) External link.

Matunzo ya watoto na shule ya cheke­chea

Kuanzia umri wa mwaka mmoja, watoto wanaweza kuanza shule ya chekechea. Utaomba nafasi kuanzia tarehe ambayo unataka mtoto wako aanze shule ya chekechea. Inafanya iwe rahisi kwa wazazi wote wawili kufanya kazi au kusoma.

Ukuaji wa mtoto huimarika kutokana na kushiriki katika shughuli za shule ya chekechea. Katika shule ya chekechea kuna wafanyakazi wenye ujuzi wanaotimiza mahitaji ya watoto kupitia shughuli za kila siku. Kama mzazi mlezi, unalipa ada ili mtoto wako akae katika shule ya chekechea. Ada ya kulipa inalingana na mapato ya jumla ya familia. Watoto hupewa chakula katika shule ya chekechea.

Shule ya cheke­chea ya wazi

Shule ya chekechea ya wazi ni mahali pa kukutanika ambapo wazazi au watu wengine wazima wanaweza kukutana na kukaa na watoto, ikiwa hawaendi katika shule ya chekechea. Katika shule ya chekechea ya wazi, unaweza kukutana na wazazi na watoto wengine na hivyo pia kujifunza lugha ya Kiswidi. Kuna wafanyakazi ambao hufanya kazi katika shule za chekechea za wazi na ambao hupanga shughuli zinazofanyika huko, lakini unahusika na unawajibika pia kwa ajili ya mtoto wako. Shule za chekechea za wazi zinapatikana katika manispaa nyingi nchini Uswidi na hazilipishwi.

Elimu ya shule ya msingi ya lazima

Watoto huanza madarasa ya shule ya chekechea wakiwa na umri wa miaka sita na huenda shuleni hadi gredi ya tisa. Elimu ya shule ya msingi ni ya lazima nchini Uswidi. Shule za Uswidi hufuata mtaala wa kitaifa, kumaanisha kwamba watoto wote hupata elimu sawa kote nchini. Elimu ya kuanzia shule ya msingi hadi kiwango cha chuo kikuu mara nyingi hailipishwi.

Nchini Uswidi, sare za shule hazitumiki, lakini watoto wanaweza kuvaa nguo zozote wanazopenda kwenda nazo shuleni. Hii pia inajumuisha nguo za kidini kama vile buibui au ishara nyingine za kidini.

Uhusiano kati ya mwalimu na wanafunzi ni muhimu na kazi ya mwalimu ni kuwapa wanafunzi fursa ya kusoma vizuri. Mwalimu huwaelekeza watoto shuleni na kufuatilia jinsi wanavyoendelea. Walimu wana haki ya kuwarekebisha watoto ambao ni wasumbufu. Mwalimu haruhusiwi kuwaadhibu watoto, kwa kuwachapa au kuwadhulumu kisaikolojia.

Huduma ya afya

Una haki ya kutafuta matibabu katika kituo cha afya. Kituo cha afya kina madaktari na wauguzi ambao wanaweza kukusaidia moja kwa moja au kukuelekeza kwa mtaalamu ikiwa inahitajika.

Ni muhimu uzungumze na mtoa huduma ya afya kuhusu ugonjwa wako au dawa unazotumia ili uweze kupata usaidizi sahihi kwa wakati unaofaa. Wafanyakazi wanaofanya kazi katika sekta ya huduma ya afya wanafuata kanuni ya usiri, kumaanisha kwamba hawawezi kufichua maelezo kuhusu hali yako ya afya kwa mtu mwingine yeyote bila idhini yako. Hii pia inahusu wanafamilia wako.

Una haki ya kupata usaidizi kutoka kwa mkalimani ikiwa huzungumzi Kiswidi, na hutalipishwa chochote. Ukijiumiza au ukiwa mgonjwa sana, una haki ya kutafuta matibabu mara moja katika hospitali iliyo karibu nawe.

Katika mfumo wa huduma ya afya wa Uswidi, unaweza kukutana na wataalamu wa huduma ya afya ambao ni wataalamu wa magonjwa mbalimbali. Hii inaweza kumaanisha kwamba, unapotafuta matibabu, unaweza kulazimika kuweka miadi na madaktari tofauti.

Ubaguzi hauruhusiwi katika huduma ya afya ya Uswidi. Mtu yeyote anayetafuta matibabu lazima apate matibabu.

Huduma ya afya nchini Uswidi ni nzuri, lakini haina wafanyakazi wa kutosha. Hii inamaanisha kwamba unaweza kungoja kwa muda mrefu. Kuna mpangilio fulani unaozingatiwa katika matibabu, kumaanisha kwamba wale wanaohitaji matibabu zaidi ndio watasaidiwa kwanza.

Soma maelezo zaidi kuhusu huduma ya afya ya Uswidi (kwa Kiingereza) External link.

Afya ya akili

Nchini Uswidi, afya ya akili inazingatiwa kuwa muhimu zaidi kama afya ya mwili. Kwa hivyo ni muhimu uwe na mazoea ya afya katika maisha yako ya kila siku ili kukuza afya ya akili na mwili. Mifano ya mazoea kama hayo ni kupata usingizi wa kutosha, kula vyakula bora na mbalimbali na kufanya mazoezi.

Kuna usaidizi unaoweza kupata ikiwa unahisi kwamba una matatizo ya kiakili kama vile kushindwa kulala, msongo wa mawazo, wasiwasi, kushikwa na hofu kwa ghafla au huzuni. Mara nyingi unaweza kupata msaada au matibabu katika kituo chako cha afya. Inaweza, kwa mfano, kuhusisha kupata ushauri, msaada wa kimazungumzo au matibabu ya kisaikolojia. Matibabu mengine pia yanapatikana kwa simu au mtandaoni. Unaweza pia kupata matibabu ya dawa. Wakati mwingine unaweza kuelekezwa kwa kliniki ya matibabu ya magonjwa ya akili na daktari katika kituo cha afya, lakini pia unaweza kuwasiliana moja kwa moja na kliniki ya matibabu ya magonjwa ya akili.

Anwani, nambari ya simu na saa za kufunguliwa kwa kliniki mbalimbali (kwa Kiswidi) External link.

Huduma ya uzazi

Kama mjamzito, inapendekezwa utembelee kliniki ya ukunga mara kwa mara ili kuchunguza na kufuatilia maendeleo yako na ya mtoto aliye tumboni. Ni muhimu uwasiliane na kliniki ya ukunga ikiwa wewe ni mjamzito, hata kama ni kwa hiari yako. Hulipishwi kutembelea kliniki ya ukunga.

Kwa kawaida unapaswa kutembelea kliniki angalau mara sita hadi kumi ukiwa mjamzito. Ziara hizo zinaweza kuongezwa ikiwa inahitajika, kulingana na jinsi unavyohisi na jinsi mtoto anavyokuwa tumboni. Wanawake wote wajawazito hufanyiwa uchunguzi wa ultrasound katika ujauzito wao. Ukifika wakati wa kujifungua, una haki ya kuchagua hospitali ambayo ungependa kwenda kujifungulia.

Ni maduka ya dawa yanayotoa na kuuza dawa za kuagizwa na daktari nchini Uswidi. Ili uweze kununua na kuchukua dawa fulani, unahitaji agizo la daktari, ambalo kwa kawaida huagizwa na daktari. Muuguzi au mkunga anaweza kuandika agizo la dawa kwa dawa zingine.

Katika duka la dawa, unaweza pia kununua dawa ambazo hazijaagizwa na daktari. Wauzaji dawa ni wataalamu na wamezoea kutoa ushauri kuhusu dawa, lakini ni madaktari ndio walio na wajibu wa kutoa matibabu halisi ya dawa.

Sehemu kubwa ya matibabu ya meno nchini Uswidi ni ya uzuiaji. Hii inamaanisha kwamba mtu hutembelea daktari wa meno mara kwa mara kwa uchunguzi na ufuatiliaji wa afya ya mdomo.

Watoto na vijana wana haki ya kupata matibabu ya meno bila malipo na ikiwa ni pamoja na mwaka ambapo wanafikisha umri wa miaka 23, na wanatakiwa kumtembelea daktari wa meno mara kwa mara. Watu wazima lazima waweke miadi na walipie gharama ya matibabu ya meno. Watu wazima ambao hawana uwezo wa kulipa gharama ya matibabu ya meno wakati mwingine wanaweza kuomba msaada kutoka kwa Shirika la Bima ya Jamii la Uswidi (Försäkringskassan, Swedish Social Insurance Agency), unaojulikana kama msaada wa matibabu ya meno.

Huduma ya ustawi wa jamii inaweza kusaidia na kutoa msaada kwa watoto, vijana, familia na wazee. Kwa mfano, hutoa huduma ya ushauri kwa familia na mazungumzo ya familia ikiwa unaihitaji. Huduma ya ustawi wa jamii pia hutoa msaada ikiwa wewe au mtu fulani katika familia yako ana tatizo la mazoea ya matumizi ya pombe au dawa za kulevya. Inaweza pia kuwezesha kuwasiliana na makao ya wanawake ya karibu na kutoa msaada wa makao ya muda. Katika huduma ya ustawi wa jamii, unaweza kuomba msaada wa fedha ikiwa huwezi kujitegemea.

Kuna mashirika mbalimbali ya serikali ambao yanawajibika kwa ulinzi na usalama wa wakazi. Polisi, huduma za dharura na wafanyakazi wa huduma ya kusafirisha wagonjwa wana ujuzi na wana jukumu la kusaidia kila mtu anayeishi nchini. Wananchi wanaamini zaidi mashirika haya na wafanyakazi wake. Huduma ya usafirishaji wa wagonjwa nchini Uswidi ina vifaa vya kutosha na inaweza kufikiwa na kila mtu.

Anwani ya mawa­si­liano wakati wa dharura

Ikiwa kuna hali ya dharura, lazima upige simu kwa nambari 112. Piga tu simu kwa nambari hii ikiwa kuna hatari ya moja kwa moja kwa maisha, mali au mazingira. Simu hujibiwa na mhudumu wa SOS ambaye jukumu lake ni kuuliza maswali ili kutathmini aina ya msaada unaohitajika katika hali maalum ya dharura. Wahudumu wote wa SOS huzungumza Kiswidi na Kiingereza. Ikiwa inahitajika, mkalimani wa lugha nyingine anaweza kuunganishwa kwenye mazungumzo.

112 – hali za dharura

Piga simu ya dharura kwa nambari 112 kwa hali za dharura kama vile, kwa mfano, ugonjwa wa dharura na matukio ya moto au uhalifu unaofanyika.

Piga tu simu kwa nambari 112 ikiwa kuna hali za dharura. Ikiwa una maswali ambayo si ya dharura, tafadhali tumia moja ya nambari za simu zilizowekwa hapa chini.

1177 – ushauri kuhusu afya na huduma ya afya

Piga simu kwa nambari 1177 ikiwa unahitaji huduma isiyo ya dharura. Utapata majibu ya maswali kuhusu magonjwa na huduma za afya.

114 14 – Polisi katika matukio yasiyo ya dharura

Maswali ya kuzin­gatia

  • Wananchi wa Uswidi kwa ujumla wanaamini zaidi mashirika ya Uswidi na wafanyakazi wake. Watu katika nchi yako waamini mashirika ya serikali kwa kiwango gani?
  • Je, unajua mtu wa kumwendea ikiwa unahitaji maelezo au kutumia huduma ya umma?

Migrationsverket ansvarar för att pröva ansökningar från personer som vill bo i Sverige, söka skydd eller bli svenska medborgare. Vårt arbete bygger på svenska lagar och internationella åtaganden, med fokus på rättssäkerhet och ett effektivt mottagande och återvändande.